Andere Tijden Sport

De schaatssuccessen van Ard Schenk en Kees Verkerk bij het Europees kampioenschap in 1966 in Deventer leidden tot een nieuw fenomeen in de sport: de opkomst van het 'Oranjelegioen'. Vanaf toen trokken supporters massaal mee naar het buitenland om hun schaatshelden aan te moedigen. Personeel van de NS organiseerde zelfs een eigen 'Ard en Keessie Expres' waarmee naar Oslo, Gothenburg en Inzell werd gereisd. Hoe dat ging? Gewoon door eigen rijtuigen achter de reguliere trein te koppelen. Deelnemers van het eerste uur plús de helden zelf - Ard Schenk, Kees Verkerk en coach Leen Pfrommer - kijken terug op de komst van de oranjegekte in de Nederlandse sportwereld. Inclusief de ontdekking van de eerste Oranje-muts!

Op 3 januari 1997 stuurde de VPRO de fine fleur van de vaderlandse documentaire wereld naar Friesland om met 16 mm filmcamera's de Elfstedentocht in al zijn facetten vast te leggen. Het was een mooi clubje: Paul Cohen, Rob Smits, Hans Heijnen, Frans Bromet, Heddy Honigmann, Hank Onrust, Pieter Verhoeff en John Appel. Zelfs een helikopter werd gehuurd. Uit al dat prachtmateriaal zouden Cherry Duyns en Hans Keller de 'ultieme' Elfstedendocumentaire samenstellen. Het liep anders... het project liep vast en er is nooit iets van uitgezonden. Andere Tijden Sport stuitte onlangs in een kelder van de VPRO op een stapel filmblikken, die op het punt stond te worden weggegooid. Van het nooit eerder vertoonde materiaal is een unieke reconstructie gemaakt van de laatste Elfstedentocht sinds zeventien jaar.

De Olympische Spelen van 1980 zouden de Spelen worden van Eric Heiden en Ingemar Stenmark. Maar het werden ook de Spelen van Annie Borckink. Wie? Annie Borckink! Totaal onverwacht pakte ze het goud op de 1500 meter op de allereerste dag van de Olympische Spelen in Lake Placid, Verenigde Staten. Tot die tijd had Annie Borckink nog niet één prijs van betekenis gewonnen. De sfeer in de dameskernploeg was dat jaar volgens Borckink zeer slecht. Maar juist die spanningen onderling dreven haar naar de beste prestatie van haar leven. Andere Tijden Sport keerde na 34 jaar terug naar de magische plek van haar gouden medaille: de kleine buitenbaan van Lake Placid. Daar voelde ze weer het ijs en beleefde ze haar magische moment opnieuw. Ook ging ze zonder een adres op zak op zoek naar het toenmalige Holland Huis. Een plek waar ze zich 's avonds heerlijk kon terugtrekken en waar ze keek naar Andre van Duin-revues met een colaatje tic erbij. In deze aflevering ook de ervaringen van coach Ab Krook en kernploeglid Ria Visser. Andere Tijden Sport over de vergeten medaille van schaatsster Annie Borckink.

Een nieuwe Ard Schenk stond op: Hein Vergeer. Het gestileerde supertalent Vergeer werd gezien als de opvolger van de onnavolgbare Eric Heiden. Tussen 1984 en 1988 won de man uit het Zuid-Hollandse dorp Haastrecht alles wat er te winnen viel. Hij was populair en geliefd, bij publiek en pers. De Olympisch Spelen in Calgary 1988 moesten de kroon op zijn werk worden, maar in het laatste jaar richting deze Spelen ging het plotseling bergafwaarts. Na een val tijdens de training presteerde Vergeer niet meer en niemand wist precies waarom niet. Het trouwe schaatspubliek keerde hem de rug toe; applaus maakte plaats voor hoon. Calgary werd een deceptie en Vergeer stopte na de Spelen roemloos in 1988. Pas jaren later bleek wat de oorzaak van zijn falen was. Andere Tijden Sport ging op onderzoek uit en brengt de ware toedracht in kaart.

Deze aflevering van Andere Tijden Sport vertelt het verhaal van een sport die eind jaren zeventig in Nederland wordt geïntroduceerd en meteen succes heeft: shorttrack. Nederland behaalt in deze begintijd diverse wereldtitels en zelfs Olympisch goud. Als 'Azië' de sport ook ontdekt, valt de hegemonie vervolgens in duigen. Sinds een paar jaar krabbelt de sport in Nederland weer op onder leiding van bondscoach Jeroen Otter, één van de pioniers van het eerste uur. Bij de komende Olympische Winterspelen wordt de Nederlandse shorttrackploeg grote medaillekansen toegedicht. Andere Tijden Sport heeft unieke beelden van de beginfase van deze sport in Nederland. En stelt vragen: Hoe kwam deze sport in Nederland terecht? Hoe knokten de shorttrackers tegen het almachtige langebaanschaatsen? Wat deden deze schaatsknutselaars om vooruit te komen? Tom Egbers is de presentator vanuit de vaste thuisbasis, het Olympisch Stadion in Amsterdam.

Over het gemiste WK van 2002 en de historische persconferentie waarin de toenmalige bondscoach zijn vertrek aankondigt. Ooggetuigen en betrokkenen zoals Henk Kesler en Frank de Boer spreken vrijuit over de eerste periode Van Gaal. Op meerdere televisienetten tegelijk is op 30 november 2001 live te zien hoe bondscoach Louis van Gaal afscheid neemt van zijn 'vrienden van de media'. Een zesjarig dienstverband met de KNVB wordt na nog geen anderhalf jaar beëindigd. In een monoloog van bijna een half uur vertelt een zichtbaar geëmotioneerde Van Gaal waarom hij er als bondscoach niet in is geslaagd het WK van 2002 in Japan en Zuid-Korea te bereiken. De spelers en met name de pers moeten het ontgelden. Dertien jaar na dato, aan de vooravond van de revanche van Van Gaal tijdens het WK in Brazilië, blikken we met direct betrokkenen terug op deze memorabele dag. Zoals de aanvoerder van het Nederlands Elftal in 2001, Frank de Boer, de toenmalige KNVB-directeur, Henk Kesler, en zijn persvoorlichter Rob de Leede. Verder Oranje-beveiliger Bertus Holkema en de voetbaljournalisten Willem Vissers, Maarten Wijffels en Valentijn Driessen. We zoeken het antwoord op de vraag waarom het destijds fout ging onder Van Gaal. En wat er in de loop der jaren is veranderd, zodat het nu wel gesmeerd liep onder leiding van Louis van Gaal? Wat was er mis binnen Oranje? Wat gebeurde er in Kopenhagen met de Deense stoeipoes Kira Eggers?

Westerhof was eind jaren tachtig een van de eerste Nederlandse voetbaltrainers die zich in een exotisch avontuur stortte: “Ik waande me Kuifje in Afrika. Wist niet wat ik kon verwachten, maar ik ben gewoon gegaan. En heb geen seconde spijt.”

De WK-historie van het Nederlands elftal kent veel hoogtepunten, maar ook een paar peilloze dieptepunten. Eén van de diepste dalen betreft het wereldkampioenschap van 1990 in Italië. Voor het oog van de wereld spuugde Frank Rijkaard naar zijn Duitse tegenstrever Rudi Völler. Maar ook achter de schermen was het een puinhoop in de selectie van bondscoach Leo Beenhakkker. Het was zo erg dat Beenhakker er niet meer over wil praten. Desondanks waagt Andere Tijden Sport zich aan een reconstructie van een mislukte missie. Met hoofdrolspelers als Ruud Gullit en Ronald Koeman. Voorafgaand aan het WK van 1990 in Italië is het Nederlands elftal de gedoodverfde favoriet. Oranje is regerend Europees kampioen en 'De Drie Van Milaan' - Marco van Basten, Ruud Gullit en Frank Rijkaard - vormen de gevreesde kern van het elftal. AC Milan heeft immers met dit Nederlandse drietal als kloppend hart juist weer de Europa Cup 1 gewonnen. Maar onderhuids zit het bij Oranje al scheef als Thijs Libregts als opvolger van Rinus Michels wordt aangesteld. Hij overleeft de slangenkuil niet en hij vertrekt tussentijds. De meerderheid van de spelersgroep wil Johan Cruijff als opvolger, maar het wordt Leo Beenhakker. De spelers voelen zich niet serieus genomen en vanaf dat moment is de sfeer in de selectie bedroevend. Andere Tijden Sport reconstrueert de gebeurtenissen rond het dramatisch verlopen voetbaltoernooi aan de hand van gesprekken met oud-internationals als Ruud Gullit, Ronald Koeman, Adri van Tiggelen, Hans van Breukelen en toenmalig voorzitter sectiebestuur betaald voetbal, Martin van Rooijen. Sommigen, zoals KNVB-verantwoordelijke Van Rooijen, spreken voor het eerst openhartig over de tumultueuze periode die volgde op Oranjes grootste voetbalsucces.

Grote opwinding maakte zich dit voorjaar meester van de redactie van Andere Tijden Sport. Er is een amateurverzameling 8 mm-filmpjes ontdekt van een Duitse scheidsrechter die filmde op de WK's van 1958 tot en met de jaren tachtig. De opnames blijken van een verrassend hoog niveau en bevatten unieke invalshoeken. En amateurfilmers zien de wereld vaak weer op een geheel andere wijze dan professionele cameramannen, zo blijkt uit de beelden. Deze unieke 'found footage' van het WK van 1978 in Argentinië is zondag 6 juli de voor het eerst op televisie te zien, in Andere Tijden Sport: WK '78: Gezien door andere ogen. De vinder van het bijzondere materiaal is documentairemaker Wim van der Aar. Hij schuimt zowel fysieke als digitale rommelmarkten af op zoek naar opmerkelijke films. Tijdens een speurtocht op eBay stuitte hij op amateuropnames, gemaakt door de Duitse scheidsrechter Kurt Goerdten, van het wereldkampioenschap voetbal van 1978. Van der Aar koopt alle Super 8-films en laat ze digitaliseren. Het materiaal blijkt van een uitzonderlijk hoog niveau. Zo stond Goerdten in de wedstrijd van Nederland tegen Italië op de ideale plek om hele heldere opnames te maken van Ernie Brandts, die per ongeluk Piet Schrijvers uit het toernooi schopte en in eigen doel schiet. Als scheidsrechter las Goerdten een wedstrijd erg goed en mistte hij met zijn Braun Nizo-filmcamera geen enkel doelpunt of bijzonder moment. En dan duikt er nóg een unieke amateurfilm op. Het blijkt om een video van Jan van Doorn te gaan, die in het kielzog van een fotograaf van De Telegraaf met Oranje naar Argentinië was afgereisd. Het materiaal bevat exclusieve beelden die hij heeft gemaakt tijdens de trainingen, in het spelershotel van het Nederlands elftal en op en rond het veld. Dat kon blijkbaar probleemloos in die tijd. Verder komen er beelden voorbij van feestvierende Argentijnen na de beruchte zege van het gastland op Peru. De Argentijnen wisten op voorhand dat ze de laatste groepswedstrijd tege

Tussen al het WK-geweld door presenteert Andere Tijden Sport op donderdag 10 juli een Tourspecial: De Wetten van Cees Priem. Priem is succesvol als wielrenner, aan de zijde van Jan Raas. En hij is nog succesvoller als ploegleider van TVM. De ploeg behaalt overwinningen in de Tour de France met topsprinter Jeroen Blijlevens en in alle andere grote wedstrijden. Totdat in de Tour van 1998 naar buiten komt dat er in een vrachtwagen van TVM Epo is gevonden. Priem wordt opgepakt en belandt enkele weken achter de tralies. Zestien jaar lang zwijgt hij over de kwestie. Wat is precies gebeurd? Wie zat er achter dit transport? En waarom hield Cees Priem al die tijd zijn mond dicht? In deze extra lange Andere Tijden Sport Tourspecial, geven de betrokkenen voor het eerst openheid van zaken. De Wetten van Cees Priem, over een Nederlandse ploeg en de verwoestende werking van een wondermiddel.

Het WK '74, moeten we het daar nog over hebben? Moet er weer zout in de wond? Alles is toch gezegd, geschreven en getoond? Over Oranje, inderdaad. Maar vergeet Cruijff, de 'nackte Mädchen' en de vraag waarom wíj in godsnaam verloren. We verplaatsen ons naar Malente, een afgelegen dorpje in Noord-Duitsland, waar het West-Duitse elftal zich voorbereidde op het WK. Daar draaien we met de hoofdpersonen Franz Beckenbauer, Günter Netzer en Berti Vogts de vraag om: waarom wonnen de Duitsers?