Kveikur

Tugir ef ekki hundruð erlendra starfsmanna eru lokkuð til landsins og síðan svikin um launin sem lofað var. Margir búa í hrörlegu húsnæði sem rukkuð er himinhá leiga fyrir. Verkalýðsfélög hafa áhyggjur af starfsmannaleigum en yfirvöld eru vanmátta, þrátt fyrir fyrirheit um annað.

Gunnhildur Kjerúlf Birgisdóttir og Ingvar Haukur Guðmundsson fjalla um marga þætti sem hafa farið aflögu í starfsemi Stuðla og meðferðarheimila fyrir unglinga. Húsnæðið er ekki hannað fyrir alla þá unglinga sem þar eru vistaðir. Þar er blandast saman börn með mjög ólíkan vanda og á breiðu aldursbili. Fjöldi starfsmanna hefur fengið höfuðhögg frá skjólstæðingum og erfitt er að koma í veg fyrir að fíkniefnum sé smyglað þangað inn. Ingólfur Bjarni Sigfússon og Árni Theodórsson fjalla um áhyggjur af kólnun hafsins við Ísland. Fyrir nokkrum árum bárust fyrst fregnir af því að Golfstraumurinn gæti stöðvast, með vofeiglegum afleiðingum. Ófáir vísindamenn slógu á þessar spár, en þeim hefur fækkað. Nú er svo komið að sumir þeirra sem efuðust í fyrstu hafa miklar áhyggjur af því að veltihringrás Norður-Atlantshafsins, AMOC, geti hægt verulega á sér eða jafnvel stöðvast á næstu áratugum.

Rúmlega hundrað skátabörn, ásamt sjálfboðaliðum, sveitarforingjum og fararstjórum fóru til Suður-Kóreu sumarið 2023. Aðstæður á mótinu voru afar erfiðar og í raun hættulegar. Mörg þurftu að leita á sjúkrahús og fá næringju í æð. Þegar heim var komið reis ágreiningur um fjármál og hvernig fara má með fé sem börnin söfnuðu. Á að leyfa dánaraðstoð á Íslandi? Kveikur segir sögu Jóns Grímssonar, langveiks manns, sem fékk uppáskrifuð lyf í Bandaríkjunum til að deyja. Dánaraðstoð er stórt siðferðislegt álitamál sem varðar meðal annars rétt fólks til að hafa stjórn á eigin lífi, en einnig hvort hún samræmist skyldum og hlutverki lækna.

Í þessum sérstaka aukaþætti Kveiks er stórfjölskyldu frá Grindavík fylgt eftir í rúmt ár, allt frá rýmingu bæjarins í nóvember 2023 til dagsins í dag. Óhætt er að segja að árið hafi verið rússíbanareið í lífi fjölskyldunnar.

Hátt í fimmtíu börn veiktust eftir að hafa borðað e.coli-mengaðan mat í leikskólanum Mánagarði í október. Líf nokkurra barna hékk á bláþræði eftir matarsýkinguna. Matráður leikskólans hafði ekki hlotið neina menntun eða fræðslu um öryggi matvæla. Orsök hópsmitsins er rakin til rangs verklags við matreiðslu og geymslu á matnum. Kveikur fylgir eftir fjölskyldu stúlkunnar sem veiktist mest. Foreldrarnir segjast í viðtali hafa kvatt stúlkuna þegar hún var í algjörri lífshættu. Stúlkan og um tugur barna til viðbótar verður undir eftirliti lækna ævina á enda. Þrátt fyrir árlegar heimsóknir heilbrigðiseftirlits varð það þess aldrei áskynja að verklag í eldhúsinu stofnaði lífi barna í hættu.

Stjórnendur sömdu við sjálfa sig um útvistun lögbundinna verkefna. Stjórnin sagði af sér þegar hún komst að málinu. Tugir milljóna finnast ekki. Héraðssaksóknari rannsakar málið. Hvað gekk á hjá Innheimtustofnun sveitarfélaga?

Þrjár ungar starfskonur í grunnskóla borgarinnar urðu fyrir ýmist áreitni og kynferðislegri áreitni af hálfu aðstoðarskólastjóra skólans á starfsmannaskemmtunum. Konurnar hrökkluðust allar frá störfum. Reykjavíkurborg staðfesti brot aðstoðarskólastjórans en eftir það sneri stjórnandinn aftur til starfa. Þolendunum var verulega brugðið og bæði þær og stéttarfélög þeirra telja vinnubrögð og viðmót borgarinnar ámælisverð.

3. febrúar árið 2022 varð eitt mannskæðasta flugslys síðari ára hér á landi þegar flugvél með fjóra innanborðs fórst í Þingvallavatni. Allir sem um borð voru fórust í slysinu. Foreldrar Bandaríkjamannsins Josh Neuman sem fórst í slysinu telja að íslensk stjórnvöld hefðu getað komið í veg fyrir slysið og hafa falið lögmönnum sínum að undirbúa dómsmál á hendur íslenska ríkinu.

Jarðhræringar á Vesturlandi og hávaði við nýja byggð

Varnarsamningur Íslands og Bandaríkjanna er meginstoð varna Íslands. En samningurinn er um margt óljós og forgangsröðunin í Washington hefur breyst. Hver er staða varna og varnarsamnings? Talið er að farsímanotkun bílstjóra sé einn stærsti áhættuþáttur umferðarslysa í heiminum. Banaslys hafa orðið hér á landi sem rekja má til þessa. Samt notum við símann undir stýri sem aldrei fyrr, enda eigum við mörg hver orðið erfitt með að leggja símann frá okkur. Þegar fylgst er grannt með umferðinni er óhætt að segja að farsímanotkun undir stýri virðist nánast orðin reglan, frekar en undantekningin.

Bjórkynslóðin er að komast á eftirlaun og hún hefur allt annað drykkjumynstur en fyrri kynslóðir. Læknar hafa áhyggjur af aukinni áfengisneyslu þessa stækkandi hóps og benda á bein tengsl milli drykkju og heilabilunar, vaxandi tíðni áfengistengdra lifrarsjúkdóma og áskoranir í heilbrigðisþjónustu. Opinberar stofnanir og ríkisfyrirtæki hafa margoft keypt flugferðir af aðilum sem ekki eru með flugrekstrarleyfi, að því er virðist í bága við lög og reglur. Ekkert flugrekstrarleyfi var til staðar þegar tveir opinberir starfsmenn létust í flugslysi árið 2023.

Njósnað var um fjölda fólks sem stefnt hafði Björgólfi Thor Björgólfssyni í hópmálsókn árið 2012. Aðgerðirnar fóru fram með mikilli leynd og kostuðu tugi milljóna króna. Setið var um heimili fólks, það elt dögum saman og földum myndavélum komið fyrir. Þrír lögreglumenn, tveir fyrrverandi og einn núverandi, eyddu hátt í þúsund vinnustundum í verkið.