Kveikur

Eitt versta bílslys sem hefur orðið á Íslandi varð við Núpsvötn milli jóla og nýárs árið 2018. Feðgin sem lifðu af segja sögu sína í þættinum. Alls hafa 119 látist í umferðarslysum undanfarinn áratug, stór hluti erlendir ferðamenn. Í þættinum er varpað fram spurningum um umferðaröryggi á Íslandi nú þegar ferðamenn streyma aftur til landsins.

Kveikur fjallar um virkjanir og virkjunarhugmyndir undir 10 megavöttum, sem þurfa ekki að fara fyrir Alþingi. Í seinni hluta þáttarins er brugðið upp nærmynd af Haraldi Þorleifssyni, einum óvenjulegasta auðmanni landsins.

Kóvid, eldgos og stríð hafa minnt á fallvaltleika kerfisins og vakið spurningar um fæðuöryggi þjóðarinnar. Yrði til nægur matur í landinu á hamfara- eða stríðstímum?

Vélbyssum hefur stórfjölgað á Íslandi á síðustu árum. Kveikur skyggnist inn í heim löglegra og ólöglegra vopna. Örverur í íslenskum hraunhellum geta gefið vísbendingar um líf á öðrum hnöttum, samkvæmt nýrri fjölþjóðlegri rannsókn. Í þættinum eru sýndar viðkvæmar náttúruperlur sem hafa ekki komið fyrir sjónir almennings áður.

Fjöldi núverandi og fyrirhugaðra sjókvíaeldissvæða er í siglingaleiðum skipa. Yfirvöld lýsa áhyggjum af þessu. Kveikur rýnir líka í áform um sjókvíaeldi í Seyðisfirði. Í seinni hluta þáttarins er fjallað um úrræðaleysi Íslands í varnarmálum. Heimsmyndin er breytt, ógnin meiri og geta Íslendinga til að bregðast við henni er lítil, því málaflokknum hefur verið útvistað til bandamanna um áratugaskeið.

Í sjö ár hefur Kveikur fylgst með tveimur sýrlenskum fjölskyldum sem boðið var til Íslands skömmu fyrir jólin 2015, sem kvótaflóttamönnum. Á þessum tíma hefur mikið gerst í lífi fjölskyldnanna, þau upplifað sigra og vonbrigði. Frá gleðinni yfir að komast í skjól frá stríði og hörmungum til streðsins við að læra nýtt tungumál, rata um framandi samfélag og það um dimman vetur. Einstök innsýn í það sem tekur við þegar flóttamaður er kominn í skjól og er ekki lengur á flótta.

Kveikur fjallar um sílíkonbrjóstapúða og þær aukaverkanir sem þeir geta haft. Þrjár konur lýsa reynslu sinni og veikindum eftir að hafa látið græða í sig sílíkonpúða. Sérfræðingar segja einnig frá nýjustu rannsóknum sem benda til þess að BII, breast implant illness eða brjóstapúðaveiki, þurfi að taka alvarlega.

Þúsundir tonna af dýrahræjum hafa verið urðaðar á Íslandi undanfarin ár, þótt það sé ólöglegt. Íslendingar henda 1,3 milljónum tonna af úrgangi á ári. Til stendur að loka langstærsta urðunarstað á Íslandi fyrir lok þessa árs, og nýr staður hefur ekki fundist. Þjófar stela úr verslunum fyrir um sex milljarða króna árlega. Skipulagðir hópar fara um landið og sækja í tilteknar vöru sem eru ýmist sendar úr landi eða seldar innanlands. Verkfærum er stolið fyrir tugi ef ekki hundruð milljóna króna og finnast sjaldan. Kaupmenn gagnrýna lögreglu sem segist þurfa að forgangsraða.

Alvarleg líkamsárás varð á vistheimili fyrir börn og ungmenni í fyrra, ekki í fyrsta sinn. Kveikur talar við fórnarlamb árásarinnar og fjallar um bresti í kerfinu sem sinnir börnum sem beita ofbeldi og þurfa sérstaka vistun.

Ári eftir innrás Rússa í Úkraínu ferðast Kveikur þangað á ný. Úkraínumenn lifa í skugga stríðs þótt fólk beri sig vel og endurbyggi hratt. En það glittir ekki í endalok átakanna. Hvernig er hægt að lifa við þessar aðstæður?

Rafbílavæðing er komin á fleygiferð á Íslandi en ýmsar hindranir eru í veginum. Kveikur skoðar sérstaklega þátt stjórnvalda sem hafa með skattaafslætti auðveldað þúsundum landsmanna að kaupa sér rafbíl. Í seinni hluta þáttarins kynnumst við Ottó Bjarka Arnar sem ólst upp hjá foreldrum með þroskafrávik og flogaveiki.

Óhugnanlegt slys varð í risastórum hoppukastala á Akureyri sumarið 2021. Kveikur varpar ljósi á hvað gerðist í raun, með hjálp sjónarvotta og barna sem voru í kastalanum.

Þremur árum eftir brunann mannskæða á Bræðraborgarstíg í Reykjavík býr fjöldi fólks enn við hættulegar aðstæður. Slökkviliðið er vanmáttugt. Æpandi eftirspurn eftir húsnæði — nánast hvaða húsnæði sem er — bætir ekki úr skák. Í seinni hluta þáttarins er fjallað um Hvammsvirkjun í Þjórsá sem yrði fyrsta stóra virkjun Landsvirkjunar í jökulfljóti í byggð.

Áhöfnin á flugvél Landhelgisgæslunnar tók þátt í að bjarga rúmlega þúsund flóttamönnum á Miðjarðarhafinu í byrjun mars. En á meðan hún sinnir eftirliti á Miðjarðarhafi er eftirlits- og björgunargeta við Íslandsstrendur takmörkuð.