Andere Tijden

In de jaren '70 ontstond de ‘antipsychiatrie’, een beweging die de psychiatrie van die tijd ernstig bekritiseerde. Eén van de voorlopers was Jan Foudraine met het boek ‘Wie is van hout?’. Langzaam maar zeker kreeg de psychiatrische patiënt een grotere rol in eigen behandelingsproces.

e musical Cyrano trekt begin jaren ‘90 volle zalen. Het Nederlandse publiek is dol enthousiast. En dan waagt Joop v.d. Ende de grote sprong; hij huurt een theater op Broadway en brengt daar de musical uit. Maar de Amerikanen blijken minder gecharmeerd van dit product van Nederlandse bodem. O.a. Joop v.d. Ende en hoofdrolspeler Bill van Dijk blikken terug op de overmoed en de naïveteit van dit Broadway-avontuur.

Tot de echtscheidingwet van 1971 is het niet makkelijk om een huwelijk ongedaan te maken. Officieel scheiden kan vrijwel alleen op grond van overspel. Zo ontstaat ‘de grote leugen’: een van beide echtelieden verklaart vreemd te zijn gegaan, ook al was dat niet het geval. Een ongemakkelijk situatie, het betekent liegen ten overstaan van de rechter. Vanaf 1971 is het liegen afgelopen, scheiden wordt makkelijker en het aantal echtscheidingen stijgt spectaculair. Andere Tijden over lief en leed rond het huwelijk als rotsvast instituut.

Een aantal prominente Nederlanders (o.m. Henk Hofland en Ellen Vogel) vertelt over de jaren na de Tweede Wereldoorlog. In hun herinneringen overheersen naast vreugde en ontlading ook chaos en onzekerheid. De periode na de oorlog is een tijd van anarchie en nieuwe kansen, maar ook van overleven, ‘geen gezeur’ en keihard werken. Deze Andere Tijden is een proloog op de serie "Na de bevrijding" die vanaf 31 januari wordt uitgezonden. De serie is een ode aan de unieke generatie van 80+, die in de oorlog opgroeit en daarna heel snel volwassen wordt.

Na de oorlog biedt het centrum van Rotterdam een troosteloze aanblik. Maar in 1953 verrijst, midden in de leegte, het begin van een nieuwe stad: een straat met enkel winkels, zonder autoverkeer. De Lijnbaan is het eerste moderne winkelcentrum van Europa, trekt bezoekers van heinde en ver en geldt al snel als het paradepaard van de wederopbouw. In de jaren 70 begint de verloedering. De moderne architectuur blijkt kwetsbaar, de chique winkels maken plaats voor spijkerbroekenparadijzen. Nu proberen de eigenaren van de winkels de Lijnbaan in oude luister te herstellen. De architectuur uit de jaren '50 is weer hip en winkelen moet weer leuk worden.

Herman Göring, Hitler’s tweede man, stonk er met open ogen in en kocht een zeventiende-eeuwse Vermeer voor 1,65 miljoen gulden. Een week na de bevrijding bekende meestervervalser Han van Meegeren dat het schilderij van zijn hand was en niet van Vermeer. Dankzij de vervalsingen bezat Van Meegeren in de oorlog ruim vijftig grachtenpanden in Amsterdam en leidde een luxeleven. Was hij een handige jongen die zowel de kunstelite als Göring pootje lichtte? Bijna zeventig jaar later zijn de meningen nog steeds verdeeld.

Aan de vooravond van de Olympische Spelen in Sochi gaat Andere Tijden het ijs op met Sjoukje Dijkstra en Joan Haanappel. Het is tevens vijftig jaar geleden dat Nederland voor het eerst goud won op de Olympische Winterspelen. Sjoukje zette in 1964 de kroon op haar jeugd vol opoffering, discipline en eindeloze training met een Olympische plak. Met Sjoukje en Joan Haanappel stond Nederland aan de absolute wereldtop van het kunstschaatsen. Niet Art en Keessie, maar Sjoukje en Joan trokken de aandacht. In Andere Tijden een bewerkte uitzending over het illustere duo.

In Syrië verloopt de vernietiging van Assads chemische wapens na een goed begin steeds moeizamer. Twintig jaar geleden was dat in Irak ook het geval. Saddam Hussein werkte mee aan de vernietiging van zijn massavernietigingswapens. Althans, zo leek het. Terwijl in de woestijn honderden tonnen mosterdgas en sarin werden vernietigd, hield Saddam wapens en wapenprogramma’s verborgen. Nederlandse wapeninspecteurs ontdekten lekkende vaten mosterdgas en verborgen anthraxfabrieken.

Begin jaren ’70 nam het aantal hart- en vaatziekten schrikbarend toe. Daarbij speelde ons voedsel volgens onderzoekers in Wageningen een grote rol. Het woord ‘cholesterol’ viel. Cholesterol? De meeste mensen hadden er nog nooit van gehoord, veel artsen waren sceptisch. Maar er kwam een landelijke campagne op gang om ongezonde vetten te vervangen, bedrijfskantines kregen een diëtiste op bezoek, fabrikanten pasten hun producten aan.

n de jaren ’40 kwam de toen vierjarige Muus Grotenhuis terecht op een boerderij in het jeugddorp De Glind. Ze bleef er tot haar zestiende. Het dorp in de nabijheid van Barneveld was speciaal gebouwd om kinderen op te vangen die niet thuis konden wonen. Boeren konden er grond pachten onder de voorwaarde dat ze ook pleegkinderen in huis namen. Muus en andere kinderen vertellen over de zware tijd die ze doormaakten, bij boeren die tegen wil en dank de rol van opvoeders in de schoenen geschoven kregen.

Met de gemeenteraadsverkiezingen in zicht, doen politieke partijen er alles aan zich te laten zien. Bijvoorbeeld in de Zendtijd voor Politieke Partijen. Na het NOS-journaal het oudste maar ook het slechtst bekeken programma van Nederland. Aanvankelijk kreeg de kijker een slaapverwekkende monoloog van de partijleider, tegenwoordig zijn het snelle videoclips. In deze aflevering politici (o.a. Hans Wiegel) en campagneleiders over de pogingen om de partijboodschap aanstekelijk over te brengen.

In de aanloop naar de Nucleaire Top waarvoor vele wereldleiders naar Den Haag komen, kijkt Andere Tijden naar de bewaking van de Amerikaanse atoomkoppen die officieel niet in ons land waren opgeslagen, maar waar toch iedereen van op de hoogte was. In de jaren tachtig was er een basis in het Drentse dorp Darp, afgeschermd door Nederlandse dienstplichtigen. Wat moesten ze daar doen als een groep terroristen wilde binnendringen? Wat als er bij een transport iets mis ging? En wat werd er gedaan bij de jaarlijkse demonstratie tegen de kernkoppen die daar officieel niet lagen? Een aflevering over de bewaking van kernwapens.

In 1977 kwam de Amerikaanse ex-spion Philip Agee naar Nederland. Agee was omstreden vanwege onthullingen over zijn voormalig werkgever, de CIA. Het kabinet Den Uyl gaf hem een voorlopige verblijfsvergunning, terwijl hij in andere Europese landen niet welkom was. Een paar maanden later werd het besluit door het Kabinet Van Agt haastig ingetrokken en moest Agee het land verlaten. Werd de Amerikaanse druk te groot? Waren er nieuwe feiten?

Als november 1918 de Duitse keizer Wilhelm II naar Nederland komt, reist ook adjudant Sigurd von Ilsemann mee. Deze adjudant blijft de keizer trouw tot aan diens dood.

Op 17 juni 1953 rollen Russische tanks door de straten van Oost-Berlijn. Wat begint als een arbeidsconflict in de bouw, leidt tot een opstand van DDR-burgers tegen hun eigen regering.

Een portret van twee mannen, die in de oorlog wegliepen bij de Arbeitseinsatz en vervolgens in een vernietigingskamp terecht kwamen. Twee werkweigeraars, met twee gruwelijke verhalen over martelingen en ontberingen en een ongelofelijke wil om niet op te geven. In april 1945 kwam de ergste fase: de dodenmarsen die het laatste hoofdstuk vormden van de oorlog.

Vermeende verzetslieden, oproerkraaiers en onruststokers werden in de oorlog door de Duitsers in het geheim afgevoerd om daarna in Nacht und Nebel te verdwijnen. Familie en vrienden vernamen niets over het lot van deze gedeporteerden. De zogenaamde NN-gevangenen kwamen onder andere terecht in Natzweiler, een kamp op een hoge berg in Frankrijk, waar ook een aparte barak voor Nederlanders was. De laatste overlevenden vertellen.

Als na de Kristallnacht in 1938 de situatie in Duitsland heel heikel wordt, komen er ongeveer 2000 Joodse kinderen naar Nederland. Ze zijn door hun ouders op de trein gezet, in de hoop dat ze in ons land veilig zullen zijn. Hier worden de kinderen opgevangen door de Joodse gemeenschap, in pleeggezinnen en tehuizen. Maar dan breekt ook hier de oorlog uit.

Tientallen amateurs hebben de Tweede Wereldoorlog gefilmd, en steeds meer van hun filmpjes komen boven water. In Andere Tijden zijn ze te zien.

Nederland capituleert 15 mei 1940. Maar in Zeeland blijven Franse troepen doorvechten tegen de Duitsers. Middelburg komt tussen twee vuren te liggen en op 17 mei staat de stad in brand. Tot op de dag van vandaag houden betrokkenen zich bezig met de vraag: ‘wat gebeurde er nu eigenlijk’?

Woedende boeren strijden in 1971 met de rijkspolitie in de felste boerenopstand uit onze geschiedenis. Met brandbommen en giertank protesteren ze tegen de op handen zijnde ruilverkavelingsplannen en de ondemocratische stemprocedure die bij die plannen hoorde. De strijd wordt gewonnen maar het dorp blijft verdeeld achter.

en splinternieuw KLM-toestel stort in 1958 in de oceaan bij Ierland. Aan boord veel jonge gezinnen die hun geluk zoeken in Amerika. Alle bemanningsleden en inzittenden komen om het leven. Het is met 99 slachtoffers op dat moment de grootste ramp in de KLM-geschiedenis. Een terugblik met o.a. Nederlandse nabestaanden en Ierse reddingswerkers.

Welke machinerie komt er op gang meteen na een grote ramp? Politiemensen, hulpverleners en KLM-medewerkers vertellen over de aanpak direct na de vliegramp op Tenerife in 1977. De grootste vliegramp in de geschiedenis.

Het Amerikaanse leger dat in september 1944 Limburg bevrijdt, is een gesegregeerd leger. De Afro-Amerikaanse soldaten verrichten hoofdzakelijk logistiek werk en doen dat gescheiden van hun blanke collega’s. Eenmaal terug in Amerika worden de zwarte militairen, die in Europa vrijheid en democratie hebben gebracht, weer geconfronteerd met de rassenscheiding. Veel ‘tweederangs’ bevrijders pikken dat niet langer en gaan zich inzetten voor gelijke behandeling.

Amsterdam wordt begin jaren zeventig geplaagd door een snel om zich heen grijpende, uiterst destructieve epidemie. Vanuit Azië komen kilo’s onversneden heroïne op de markt en die vinden gretig aftrek. Het aantal verslaafden groeit met duizenden per jaar. Een cocktail van diefstallen, overdoses, zwervende en rondhangende junks, vergiftigt de stad. In Andere Tijden gebruikers, dealers, hulpverleners en handhavers van het eerste uur.

Na bijna 25 jaar en 5000 afleveringen houdt Goede Tijden Slechte Tijden nog dagelijks meer dan anderhalf miljoen mensen aan de buis gekluisterd. Wat is het verhaal achter dat succes? Andere Tijden gaat terug naar 1990, het jaar waarin Joop van den Ende de tijd rijp acht voor een dagelijkse soap van Nederlandse bodem.

Het Friese dorpje Rottevalle wordt in 1953 uitverkoren tot voorbeelddorp. De Amerikanen geven de boeren in het dorp geld om de modernisering van de agrarische sector te stimuleren. Zowel de boerderijen als de dierenverblijven worden aangepakt. Er komen nieuwe stallen, keukens, slaapplaatsen en ook nutsvoorzieningen als waterleiding en elektriciteit worden verbeterd. Talloze bezoekers -waaronder koningin Juliana- worden door het dorp geloodst om de nieuwe standaard te aanschouwen

Na de Tweede Wereldoorlog, als Duitsland in tweeën wordt gedeeld, ontstaat er vlak bij Berlijn een gekke situatie. De kleine gemeenschap Steinstücken hoort bij West-Berlijn, maar ligt geïsoleerd en wordt omringd door de DDR. Het eilandje wordt in de loop der jaren volledig ommuurd en stevig door Oost-Duitse grensbewakers in de gaten gehouden. Eén van die grenssoldaten vertelt in Andere Tijden hoe hij uiteindelijk zelf besloot de benen te nemen, via Steinstücken, naar het Westen. Bewoners schetsen het leven in de exclave, het gemis van familie en vrienden aan de andere kant van de muur en over het weerzien na november 1989

In de zomer van 1989 vluchten duizenden Oost-Duitsers, met en zonder gezin, naar de West-Duitse ambassades van Boedapest en Praag in een wanhopige poging het vrije Westen te bereiken. Eén van die vluchtelingen is Christian Burger. In juni 1989 rent hij de ambassade in Praag binnen en zegt: “Ik ben Christian Burger, ik kom uit de DDR, ik ga hier niet meer weg en wil niet meer terug naar de DDR.” Naast de onderdrukking is het ook de economische malaise die vele DDR burgers doet besluiten hun land de rug toe te keren.

Aan het einde van de zomer van 1989 zijn duizenden Oost-Duitse vluchtelingen in de West-Duitse ambassade van Praag nog steeds onzeker over hun toekomst. Kunnen ze naar het Westen en wanneer? De spanning in de ambassade loopt hoog op. Achter de schermen spelen de bestuurders van beide Duitslanden een diplomatiek steekspel met een hoge inzet. De uitkomst daarvan zal niet alleen het leven van de duizenden DDR vluchtelingen veranderen, maar ook het gezicht van de wereld.

Het begint in de jaren negentig met wat experimenten. Woningbouwcorporaties, met de beloofde volledige zelfstandigheid in zicht, moeten leren op eigen benen te staan. Weg onder het juk van de bevoogdende overheid en verantwoordelijk voor de eigen portemonnee. Verschillende corporatiedirecteuren laten zich door jongens van het snelle geld meevoeren op het glibberige pad van opties en derivaten. Het eerste jaar brengt winst maar daarna volgt verlies op verlies tot faillissement dreigt. In Enschede komt, tot grote schrik van de gemeente, Eigen Haard in de problemen. Op de dag dat het eindrapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties verschijnt, het verhaal over een corporatie die al vroeg uit de bocht vloog.

In de herfst van 1976 zaait een onbekend virus dood en verderf in een aantal dorpjes rond een Belgische missiepost in Congo (toen nog Zaïre geheten). De patiënten krijgen hoofdpijn, hoge koorts, gaan braken en sterven bijna zonder uitzondering binnen tien dagen. Maar het is de dood van twee blanke missiezusters die de internationale gemeenschap alarmeert. Twee Vlaamse artsen gaan op zoek naar de oorsprong van de ziekte en ontdekken het killer-virus: Ebola.

Op 15 november a.s. vindt in Gouda de intocht plaats van Sinterklaas. Nu de figuur van Zwarte Piet ter discussie staat is de intocht beladener dan ooit. Twee dagen vóór de intocht staat Andere Tijden stil bij die ándere donkere jongen, die al generaties lang kinderen boeit: Sjimmie, het vriendje van Sjors. In tegenstelling tot Zwarte Piet heeft Sjimmie in de loop der jaren een aantal metamorfoses ondergaan. Van krompratend negertje evolueerde hij tot een coole hipster die volkomen gelijkwaardig is aan zijn blanke vriendje. Andere Tijden spreekt onder meer met striptekenaar Jan Kruis, die Sjimmie van een ander uiterlijk voorzag, en filmmaker Henk van der Linden die maar liefst zeven Sjors en Sjimmie-films op zijn naam heeft staan en - bij gebrek aan een Surinaamse jonge acteur in de jaren '60 - z'n eigen dochter zwart schminkte.

Het was in alle opzichten ongekend, de Eper incestaffaire uit het begin van de jaren '90. Publiciteit, omvang, aard van de zaak, het was niet eerder vertoond. Yolanda uit Epe sprak als eerste incestslachtoffer openlijk over wat haar overkomen was. De zaak kreeg bizarre proporties. Politie, Justitie, journalisten, iedereen brak zijn hoofd over de kwestie, die niet alleen ging over incest maar ook over illegale abortussen en babymoorden. Andere Tijden kijkt terug op het mediaspektakel rondom incestslachtoffer Yolanda en de storm waarin de betrokkenen terecht kwamen.

Razend populair in de jaren ’80: het Golden Ten-spel. Gratis eten en drank lokt huisvrouwen, studenten en andere goklustigen naar de meer dan honderd casino-clubs in ons land. Daar kun je je geld inzetten bij een spel dat sterk op roulette lijkt, maar het balletje rolt net anders. De omzet bedraagt miljoenen. Holland Casino voelt de moordende concurrentie, de politie doet invallen, het OM begint procedures en uiteindelijk komt er een beslissing van de Hoge Raad: Golden Ten wordt verboden.

Na de oorlog biedt het centrum van Rotterdam een troosteloze aanblik. Maar in 1953 verrijst, midden in de leegte, het begin van een nieuwe stad: een straat met enkel winkels, zonder autoverkeer. De Lijnbaan is het eerste moderne winkelcentrum van Europa, trekt bezoekers van heinde en ver en geldt al snel als het paradepaard van de wederopbouw. In de jaren 70 begint de verloedering. De moderne architectuur blijkt kwetsbaar, de chique winkels maken plaats voor spijkerbroekenparadijzen. Nu proberen de eigenaren van de winkels de Lijnbaan in oude luister te herstellen. De architectuur uit de jaren ‘50 is weer hip en winkelen moet weer leuk worden

"De urine loopt over haar enkels," zo begon recent het zoveelste debat over de toestand in verpleeghuizen. Andere Tijden duikt in de geschiedenis van de bejaardenzorg en constateert: oud worden is in ons land nooit erg leuk geweest. Tot aan de jaren '60 zijn er nauwelijks voorzieningen voor bejaarden. Ze leven vaak eenzaam, sterk verwaarloosd. Pas met de welvaartsgolf verschijnen er op grote schaal bejaardenhuizen. Aanvankelijk lijken die het paradijs op aarde maar ook daar komt al snel de klad in; klachten over gebrek aan personeel, mishandeling, intimidatie. Bovendien kosten die tehuizen de samenleving een vermogen. Midden jaren '70 wordt het roer alweer omgegooid: ouderen moeten maar zoveel mogelijk thuis blijven.

Meer dan 20 miljoen gulden haalt de VARA op met de actie 'Help de Russen de winter door' in 1990. Bij nader inzien blijkt de honger in Rusland wel mee te vallen. Het geld gaat o.a. naar medicijnen.

Eind jaren 60 vertedert de 11-jarige Heintje de harten van miljoenen liefhebbers over de hele wereld met kleine liedjes over Mama en omaatje lief.