Andere Tijden

Colijn houdt een ‘verkiezingsveldtocht’ langs 42 steden met de leus ‘Voor een krachtig bestuur!’, affiches van de SDAP kleuren sommige buurten rood, geluidswagens gaan door de straten. Er wordt uitgebreid campagne gevoerd voor de verkiezingen in 1933. Er is dan ook nogal wat aan de hand; de economische crisis, spanningen in Europa, de opkomende NSB. Ooggetuigen verhalen over het stiekem kalken van leuzen op de muren, een indrukwekkende bijeenkomst met Mussert, redevoeringen van Koos Vorrink… Maar uiteindelijk laat de kiezer zich nauwelijks van z’n stuk brengen en wordt er gestemd volgens het geijkte patroon van de verzuiling.

September 1982 en september 2012: de parallellen zijn duidelijk. Een economische crisis, massawerkloosheid, een ongelukkig kabinet dat struikelde over de hoogte van bezuinigingen. En...verkiezingen. In Andere Tijden Dries van Agt, Jan Terlouw en anderen over de pijn van het bezuinigen.

Ruim achtduizend Friese mannen is deze maand gevraagd DNA af te staan in de nooit opgehelderde moord op Marianne Vaatstra in 1999. Het betreft een verwantenonderzoek, waarmee het Openbaar Ministerie via familie de dader probeert op te sporen. De eerste keer dat DNA als wettig en overtuigend bewijs werd geaccepteerd was in 1987. Toen waren er nog grote hoeveelheden bloed of sperma nodig om een dader te vinden. Nu volstaat een kleine hoeveelheid DNA. Dat een nieuw soort bewijs zo’n impact zou hebben en zo omvangrijk zou worden ingezet leek midden jaren 80 nog sience fiction.

Begin oktober komt de commissie-Samson met haar bevindingen over seksueel misbruik van uit huis geplaatste jongeren. Andere Tijden besteedt aandacht aan een van de grootste zedenzaken uit de geschiedenis: de zaak-Finkensieper.

Op 4 oktober 1992 boort een El Al- vrachtvliegtuig zich in twee flats in de Amsterdamse Bijlmermeer. Drieënveertig mensen komen om het leven in de vuurzee. Na berging van de brokstukken groeit de onrust onder de bevolking; wat zat er precies in het vliegtuig en wie waren die mannen in “witte pakken”? Een parlementaire commissie onderzoekt zes jaar later alle geruchten. De waarheid moet eindelijk boven water komen, de verantwoordelijken moeten worden aangepakt. Maar het loopt anders. Tot teleurstelling van de overlevenden.

“Vreemde ziekte waart door Nederland” kopt het ochtendblad in augustus 1960. Vlekjes, koorts en jeuk brengen Nederland in rep en roer. Meer dan 100.000 mensen zijn geveld en de paniek is groot. De oorzaak blijkt te liggen in de steun en toeverlaat van menig Nederlandse huisvrouw in die dagen: het pakje Planta-margarine. Het is voor het eerst dat Nederland te maken krijgt met zo’n grote voedselaffaire. Epidemiologen, slachtoffers én de elfjarige ontdekker van de ziekte vertellen in Andere Tijden over deze spannende dagen in de zomer van 1960.

De verfilming van De Donkere Kamer van Damokles lag decennia lang in een kluis. Het boek van W. F. Hermans was de basis voor de film “Als Twee Druppels Water”. Financier Freddy Heineken deed de film in de ban. Waarom? Kwam dat omdat zijn liefje meespeelde in de film? De waarheid laat zich moeilijk raden. In Andere Tijden hoofdrolspelers van toen: Lex Schoorel, Lili Rademakers en Nan Los.

Het zijn de “stoutmoedige en volhardende experimenten” van Franklin D. Roosevelt die Amerika nodig heeft om er weer bovenop te komen, zo stelde president Obama tijdens de Democratische conventie. Een van die experimenten was de Tennessee Valley Authority, een project dat een groot deel van het achtergebleven zuiden van de VS aansloot op de elektriciteit, banen bezorgde en daar moderne agrarische technieken introduceerde. In het gebied zat al een energieproducent, die nu de overheid als concurrent kreeg. Maar hielp het overheidsingrijpen ook, of verlengde het juist de crisis? Andere Tijden reisde af naar Amerika en zocht het uit.

Officiersmatrassen, Grijze Muizen, Vreedzame Kenau’s, verklede typistes. Bijna meer nog dan tegen de vijand, moeten vrouwelijke militairen vechten tegen vooroordelen over hun aanwezigheid in de Krijgsmacht. Dat begint al voordat de eerste vrouwen in Nederland daadwerkelijk tot het leger toetreden: in 1944. In Andere Tijden een beeld van de eerste vrouwen in het leger, en hun doorzettingsvermogen om erbij te horen.

Naar schatting heeft de ooit zo bewonderde en gewaardeerde stof asbest ruim 10.000 Nederlandse slachtoffers gekost. Dat aantal zal in de komende decennia alleen maar groter worden: voor de toekomst moet er met eenzelfde aantal mesothelioom slachtoffers rekening worden gehouden. Kortom nog eens 10.000 slachtoffers. Want kenmerkend aan asbestkanker is dat het zich pas na ruim 20 à 30 jaar, nadat men met de stof in aanraking is gekomen, openbaart. In Nederland lopen dus duizenden mensen rond met een tijdbom in hun lichaam. Asbest bleek in de loop van de 20ste eeuw te verworden van een wonderstof in een sluipmoordenaar. Andere Tijden op 18 november om 21.20, over hoe duizenden mensen aan asbest overleden omdat de overheid en de industrie wegkeken en medische onderzoeken niet serieus werden genomen.

“Neem een heele maand December vóór u, en doorzwerf door de Tuinstraat, met al haar dwarsstraatjes; de Anjeliersstraat, de Egelantierstraat, kortom al de wijken en wijkjes van de Jordaan. Er staat een gierende wind of een bulderende storm of er valt een kletterende regen. Alles huilt méé. De buurt, de huizen, de kelders, de goten staan te rotten voor uw oogen. Het is er van een beangstigende, keel-dicht-knijpende beklemming. De trapjes, de stoepjes, de kelders in schemering en avond, bij vaal licht,- ze zijn als de duistere ellende-holen, waaruit gedierten opkruipen. De menschen erin, zij hebben geen blik, geen gang, geen gelaat. Het is in allen één donkere vernedering van leven.”

De Surinaamse president Desi Bouterse werd in 1999 in Nederland veroordeeld wegens cocaïnesmokkel. Maar Bouterse werd 15 jaar daarvoor al in verband gebracht met drugssmokkel. In 1986 was hij het belangrijkste doel van een undercoveroperatie in Miami. De Amerikaanse justitie arresteerde toen Etienne Boerenveen, de rechterhand van Bouterse. Boerenveen probeerde een drugslijn vanuit Paramaribo op te zetten. Bouterse kwam op het laatste moment niet zelf naar Miami. ‘The main target was Bouterse’, zegt een voormalige undercoveragent in Andere Tijden

In 1975 vond in het Noordhollandse dorpje Middenmeer een revolutie plaats op onderwijsgebied. Daar ging namelijk de eerste Moedermavo van start. Meer dan honderd vrouwen meldden zich direct aan en gingen terug naar de schoolbanken. Het waren vrouwen die als vijftien of zestienjarige van school waren gegaan en nu hun kans schoon zagen. “Nu was het mijn beurt”. Het was rennen en vliegen in het huishouden en soms was er ook tegenwerking van het thuisfront, maar het einddoel was duidelijk: het Mavo-diploma. Andere Tijden gaat terug naar de eerste Moedermavo, die zo succesvol was dat er binnen een jaar overal Moedermavo’s ontstonden.

Het had een ontspannen kerst in de Algarve moeten worden maar werd een ramp. Maandagochtend 21 december 1992 crasht een Martinairtoestel op de landingsbaan van Faro. Zesenvijftig mensen vinden de dood. Tweehonderdvierentachtig mensen overleven de crash. Andere Tijden blikt met passagiers, bemanning en hulpverleners terug op de ramp die 20 jaar geleden voor blijvende littekens heeft gezorgd.

Hij is misschien wel de meest markante premier die Nederland ooit heeft gehad. Geliefd en verguisd. Vijfentwintig jaar geleden overleed hij. Over de mens, de politicus en de mythe Joop den Uyl.