Maklowicz on the go

Robert Makłowicz zawitał w Walii, krainy, którą jej rodowici mieszkańcy nazywają Cymru. Walię od Anglii oddziela rzeka Severn, najdłuższa w Wielkiej Brytanii. Przed Chrystusem wyspy zamieszkiwały plemiona celtyckie. Jednym z nich byli Walijczycy. W VI wieku, kiedy Rzymianie opuścili już tereny Brytanii, Walijczycy utworzyli własnekrólestwo i odparli najazd germańskich Anglosasów, którzy przyszli z kontynentu. Ostatecznie dopiero w XIII wieku ulegli Normanom.

Snowdonia - jedna z najpiękniejszych krain Walii - z wysokich gór schodzi wprost do morza. Edmund Hillary trenował tu przed wyprawą na Mount Everest. Robert Makłowicz zawitał do małej górskiej wioski o nazwie Ty Mawr. Właściciel 300-letniego hoteliku zaprosił podróżnika z Polski na degustację kilku miejscowych dań: przegrzebków z młodym groszkiem i deserów z rabarbaru w pięciu postaciach. Wśród tych łąk i owiec Robert przyrządzi tradycyjny walijski specjał: Welsh rabbit (rarebit). Nie jest to jednak ani jagnięcina, ani królik, tylko ser.

Walijczycy zapewniają, że ich kraj jest światowym liderem w liczbie zamków na kilometr kwadratowy. Nie szkodzi, że najsłynniejsze z nich zbudowali w średniowieczu Anglicy. Podróżnik i smakosz z Krakowa odwiedza kilka z 641 miejscowych warowni, sprawdzając po drodze inne interesujące adresy. W bajkowym, zbudowanym w stylu włoskim miasteczku Portmeirion przyrządza dorsza w sosie włoskim, a na północnym krańcu wyspy Anglesey – świeżo złowione kraby. Na degustacyjny stół trafiło też danie z francuskiej soczewicy, a na deser – crème brulee.

Spisz, historyczna kraina z pięknymi zabytkowymi miastami, leży w Słowacji tuż przy granicy z Polską, za tytułową miedzą. Warto się tam wybrać, by zobaczyć doskonale zachowane historyczne centrum Lewoczy czy Zamek Spiski. Kolega po fachu Wita Stwosza, słynny Paweł z Lewoczy, stworzył w miejscowym kościele największy drewniany gotycki ołtarz w Europie. Małą świątynią spiskiej sztuki kulinarnej jest restauracja w rynku, gdzie do regionalnych dań podają lokalne, słowackie wino. Szlak podróży prowadzi dalej przez Szarysz do kolejnej pozycji z listy dziedzictwa kulturowego UNESCO, miasta Bardejov. W karcie dań m.in. brynzova polievka demikat, pierogi i haluszki z bryndzą, maczanka szaryska i szulance na słodko.

Na miejsce pierwszego spotkania ze wschodnią Słowacją krakowski podróżnik i krytyk kulinarny wybiera Medzilaborce – miasto dumne ze swojego muzeum Andy’ego Warhola, którego rodzice pochodzili z tych właśnie stron. Malowniczy Beskid Niski z wieloetnicznymi wsiami wygląda trochę inaczej niż po polskiej stronie granicy. Typowo wiejskim akcentem kulinarnym wschodniej Słowacji są kluski ze słoniną i bryndzą, znane tu jako „strapaczka”. Główne miasto regionu, Koszyce, to już inny świat: wykwintne restauracje, kawiarnie i winiarnie. Plus wszechobecny duch Sandora Maraia, urodzonego tam wybitnego węgierskiego pisarza, który poświęcił Koszycom część swoich wspomnień. Pod dawną węgierską katedrą Robert Makłowicz przyrządza kotlety wieprzowe z leczo.

Wizytówką dzisiejszego słowackiego winiarstwa jest Małokarpacki Okręg Winiarski, położony na północ od Bratysławy. Działają tu tradycyjne małe winiarnie, jakich wiele w okolicach miasta Modra, ale także wielkie, nowoczesne zakłady, powołane do życia przez międzynarodowy kapitał. Podróżujący smakosz z Polski zwiedza taką winiarnię, degustuje miejscowe wino i zagląda do firmowej kuchni, której szef specjalnie dla niego przyrządza kilka swoich popisowych dań. Winny szlak kończy się w Bratysławie, gdzie nad brzegiem Dunaju pan Robert gotuje znany i ceniony w wielu krajach gulasz. Pięknie odnowiona stołeczna starówka i jej najlepsza restauracja to ostatni obowiązkowy punkt programu.

Z dobrze znanej Polakom Dalmacji Robert Makłowicz wyrusza w swoją wymarzoną podróż przez Bałkany do Macedonii – jedynego kraju byłej Jugosławii, w którym jeszcze nie był. Droga prowadzi przez bajeczną Bokę Kotorską w Czarnogórze i wciąż tajemniczą dla reszty Europy Albanię, która jednak okazuje się całkiem przyjazna i… smaczna! Przed metą w macedońskim Skopje na podróżnym stole pojawiają się miejscowe dania: zupa typu ciorba, szisz kebab, czy pilaw z kury z kaszą. Szczegółowo poznajemy też przepis na smażoną paprykę w sosie pomidorowym.

Stolica Macedonii, Skopje, blisko 50 lat temu legła w gruzach po tragicznym trzęsieniu ziemi. Odbudowana dzięki międzynarodowej pomocy jest dziś chyba najnowszą stolicą Europy. Obok współczesnych placów i ulic można tu jednak znaleźć Starą Czarsziję, dawną handlową dzielnicę turecką, która żyje własnym, szalonym rytmem. Jej specjalności kulinarne to kebabcze i baklawa oraz jagnięcina, którą krakowski podróżnik przyrządza z warzywami pod miejscowym meczetem. Spacer po Skopje uzupełniają wizyta w winiarni i na autentycznym przyjęciu weselnym.

Historia Macedonii jest powodem do chwały dla jej mieszkańców, mimo że dzisiejszych Macedończyków trudno uznać za potomków Aleksandra Wielkiego. Tradycje uprawy winorośli na tych ziemiach sięgają 13. wieku przed Chrystusem i nadal są pielęgnowane. Obecnie prywatne winnice i winiarnie, zaniedbane w okresie socjalistycznej Jugosławii, przeżywają rozkwit. W jednej z nich krytyk kulinarny z Krakowa degustuje miejscowe szczepy – m.in. stanuszina, vranec, prokupec, temjanika – i łączy je z tradycyjnymi macedońskimi potrawami, takimi jak słynna fasola Tavče gravče, faszerowane papryczki, pieczone bakłażany, pindżur, Turli tava czy tarator.

Brak dostępu do morza rekompensuje Macedończykom największy akwen w kraju – długie na 30 km i głębokie na 300 m Jezioro Ochrydzkie, jednocześnie granica z Albanią. Jego słynny mieszkaniec, pstrąg ochrydzki, jest obecnie pod ochroną wskutek rabunkowych odłowów dokonywanych po albańskiej stronie. Podróżnik i smakosz z Polski przyrządza więc w winnym sosie chardonnay pstrąga tęczowego. Wcześniej wizytuje miejscowy targ, na którym zachwycają go miejscowe warzywa, zwłaszcza papryka, pomidory i bakłażany oraz sery i mięso do pieczenia na ruszcie. Zwiedza też zabytkowe ochrydzkie klasztory; w jednym z nim zrodziła się używana do dziś w Macedonii cyrylica.

Swoją podróż po Indiach krakowski krytyk kulinarny rozpoczyna w historycznym centrum Delhi, Czerwonym Forcie, który ze swoimi pałacami, ogrodami i bazarami był miastem w mieście za czasów dynastii Wielkich Mogołów. To tam znajdował się legendarny Pawi Tron i jeszcze słynniejszy diament Koh-i-Noor. Tuż obok w starej dzielnicy handlowej, obok traktu Chandni Chowk, można spotykać wyznawców Allacha, hinduizmu i sikhów, a na kramach stłoczonych wzdłuż ulic kupić i zjeść niemal wszystko. Robert Makłowicz próbuje nieznanych owoców shingoda, wegetariańskich pierożków i placków oraz mięsnych dań w słynnej muzułmańskiej kuchni „U Karima”. Własnoręcznie przyrządza klasyczne curry jarzynowe.

Uliczne życie stołecznej metropolii Indii to jedno z tych zjawisk, które trzeba zobaczyć, żeby w nie uwierzyć. Podróżnik z Krakowa, świadom ogromu miasta, postanawia zwiedzić jedynie ulice wokół swojego hotelu przy dworcu kolejowym. Ciekawym adresem jest targ Pahar Ganj, zwany czasem „polskim bazarem”, gdzie w latach 90-tych w indyjskie tekstylia zaopatrywało się wielu naszych rodaków. Nie brakuje tam indyjskich przypraw i warzyw. Robert Makłowicz przyrządza z nich na miejscu soczewicę w smażonych przyprawach. Na deser – już nie wśród bazarowych kramów, lecz w nowoczesnym sklepie – słodycze, wytwarzanych z mleka, migdałów, orzechów i klarowanego masła ghee.

Swoją trzecią indyjską podróż Robert Makłowicz odbywa w towarzystwie polsko-indyjskiego małżeństwa, Magdy i Minu, których zna z Polski, gdzie prowadzą indyjską restaurację. Wraz z nimi zagląda w Delhi na garden party u byłego premiera rządu stanowego Uttar Pradesz i dokonuje przeglądu dań z ogrodowego bufetu. W stołecznym parku poznaje grę w krykieta oraz odwiedza przyjaciół swoich przyjaciół w ich domu na przedmieściu. Obowiązkowo zagląda tam do kuchni i bierze udział w przygotowaniu posiłku. Z północy Indii troje przyjaciół przenosi się nad Ocean Indyjski, na Wybrzeże Malabarskie, gdzie w równikowym skwarze wspólnie przyrządzają kurczaka po keralsku.