Maklowicz on the go

W tym sezonie zimowym Robert Makłowicz wybrał się na narty do Austrii: region Ski Amade rozciąga się na południe od Salzburga aż po Taury w zachodniej Styrii. Jak wiadomo, można tam liczyć nie tylko na świetnie przygotowane stoki, ale i doskonałą, choć niezbyt dietetyczną, kuchnię. Wierny tradycji austro-węgierskiej podróżnik z Krakowa przyrządza sobie na górskiej hali narciarską wałówkę według przepisu na myśliwski prowiant cesarza Franciszka Józefa. W leśnej restauracji próbuje miejscowej specjalności: żeberek z patelni z knedlami, duszoną kapustą i świeżo startym chrzanem, a przed zamkiem grafów von Platz sam gotuje serowe knedle z sałatą i obowiązkowym w kuchni styryjskiej olejem z pestek dyni.

Dolina w Wysokich Taurach słynęła w średniowieczu z wydobycia drogocennych kruszców. Dziś znana jest przede wszystkim ze swoich walorów uzdrowiskowych i jako centrum sportów zimowych. W leczniczych wodach Gasteinertal, które badał słynny doktor Paracelsus, austriaccy monarchowie zażywali kąpieli już w XV wieku, a w dziewiętnastym stuleciu Bad Gastein zmieniło się w elegancki kurort, chętnie odwiedzany przez koronowane głowy i światową śmietankę towarzyską. Przy miejskiej promenadzie krakowski znawca kuchni przyrządza Kaiser Schnitzel z kluskami i sosem według historycznego przepisu. Podążając śladami cesarza, w stylowej kawiarni hotelowej kosztuje trzech rodzajów klasycznych strudli.

Styryjskie Schladming jest narciarską stolicą tego austriackiego landu i gospodarzem prestiżowych zawodów alpejskiego Pucharu Świata FIS. Oferuje też wiele ciekawych sposobów spędzania czasu oprócz nart. Wśród miejscowych lokali można odwiedzić gospodę byłego trenera austriackiej kadry alpejskiej, w której bywa jego przyjaciel, Arnold Schwarzenegger lub restaurację z mini-browarem w centrum miasteczka, oferującą solidne dania styryjskiej kuchni. W górach ponad miastem krytyk kulinarny spod Wawelu gotuje arcyalpejskie kluseczki serowe w asyście miejscowego górala, zwiedza znaną w okolicy gorzelnię, produkującą m.in. destylat z… siana, oraz podgląda pracę w fabryce słynnej tkaniny loden, wytwarzanej z owczej wełny.

Podróż po stolicy Irlandii rozpoczyna się w najstarszym i najsłynniejszym dublińskim browarze, instytucji o wielkim znaczeniu dla miasta i całego kraju. Po wizycie w muzeum browarnictwa oglądamy w akcji szefa „zakładowej” kuchni, który przygotowuje małże w sosie śmietanowym w piwie typu stout. Kolejne etapy podróży to modna, artystyczna dzielnica Temple Bar z klasycznymi pubami i targiem spożywczym, okazały uniwersytet Trinity College, katedra św. Patryka, Phoenix Park. Robert Makłowicz podaża również śladami powieści „Ulisses” Jamesa Joyce’a, również tymi kulinarnymi. Nie tylko on wpadł na taki pomysł, co roku do Dublina przybywają tysiące wielbicieli tego dzieła. W dniu 16 czerwca świętują Bloomsday – dzień z życia Leopolda Blooma, bohatera słynnej książki.

Współczesny Dublin zaprasza do zwiedzania ciekawych historycznych miejsc, które dziś mogą niekiedy zaskakiwać. W dawnej centrali telefonicznej w centrum miasta mieszczą się najsłynniejsze dublińskie delikatesy. W destylarni Johna Jamesona można się dowiedzieć wszystkiego na temat irlandzkiej whiskey. Robert Makłowicz omawia tam składniki, smaki i aromaty, a także degustuje trunek. W miasteczku Wicklow na południe od stolicy zwiedza rodzinną farmę, gdzie przygląda się dojrzewalni brie i cheddara.

Makłowicz odwiedza Galway na zachodnim wybrzeżu Irlandii. W restauracji urządzonej w chacie nad rozlewiskiem będzie degustował małże i ostrygi, tradycyjnie podawane z chlebem i Guinnessem. Wielbicielem ostryg jest wielki irlandzki poeta, laureat Nagrody Nobla, Seamus Heaney. Jak każdy Irlandczyk, Heaney bardzo lubi też wędzone ryby. Wraz z nim odwiedzimy Burren Smokehouse, jedną z najwiekszych wędzarni w całym kraju. Na nabrzeżu portowym Lisdoonvarna Makłowicz będzie smażył kotleciki rybne z ziemniakami - Fish Cakes. Odwiedzi również tradycyjną irlandzką piekarnię, położoną w centrum miasta, gdzie będzie asystował przy wypieku chleba sodowego. A potem zajrzy do "tea room", gdzie można zjeść świeże ciastka. W Polsce takie saloniki z herbatą przy piekarni są zupełnie nieznane.

Wizytę w Cork, na południu Irlandii, polski znawca smaków rozpoczyna na wieży górującego nad miastem kościoła św. Anny, a pierwszym przystankiem kulinarnym podróży jest ogromne śniadanie w małym pensjonacie typu „bed & breakfast”, wielokrotnie nagradzanym za tę drugą część oferty. Trasa podróży prowadzi przez zabytkowy targ English Market, restaurację na antresoli hali targowej, w której warto skosztować tradycyjnej potrawki Irish stew, następnie przez dawne miejskie więzienie i XVIII-wieczną Giełdę Masła. Nad rzeką Shannon w Limerick dobrze jest wyrecytować… limeryk, na zamku w Blarney pocałować legendarny „kamień elokwencji”, by natychmiast posiąść niezwykły dar wymowy, a w porcie Cobh, z którego przed głodem uciekały za ocean miliony Irlandczyków, odwiedzić Muzeum Dziedzictwa Emigracji.

Arabska nazwa północno-wschodniej krainy Tunezji, Sahel, oznacza wybrzeże, jednak odkrywanie jej niezwykłości Robert Makłowicz rozpoczyna w głębi lądu. Kairouan, zeszłoroczna kulturalna stolica świata arabskiego, magnetyzuje swoim Wielkim Meczetem, najstarszą świątynią islamską w całym Maghrebie, i skupioną wokół niego medyną – starym miastem arabskim. W otwartym dla zwiedzających mieszczańskim domu ekspert kulinarny z Polski ocenia smak słynnych miejscowych ciasteczek makhroud, a na dachu budynku przyrządza ojja au merguez, tradycyjne danie z jajek i baranich kiełbasek. Szlak podróży prowadzi dalej przez gaje oliwne i rzymski amfiteatr w El Djem, a u jej kresu na cierpliwych czeka jagnięcina z daktylami w ruinach antycznej Kartaginy.

Stolica Tunezji to tak naprawdę dwa miasta: 1300-letnia arabska medyna z plątaniną handlowych uliczek i zaledwie 100-letnia Ville Nouvelle – nowoczesna część miasta, wybudowana przez Francuzów. W tej pierwszej krakowski znawca kuchni gotuje krewetki w sosie pomidorowym; w drugiej odwiedza m.in. największy tuniski targ spożywczy Marché Central. W programie podróży znalazły się też podmiejskie hodowle ryb i skorupiaków, państwowa winnica Cave de la Fontaine, oferująca nawet wino musujące produkowane metodą szampańską oraz słynne nadmorskie miasteczko artystów, Sidi Bou Saïd. Nieodzowną pozycją tuniskiego menu jest oryginalna wersja znanego w całej Afryce Północnej grysiku pszennego – kuskus rybny.

Trasa podróży krakowskiego smakosza prowadzi od północnego krańca Tunezji, czyli przylądka Cap Blanc, przez prastary port w Bizercie, który jako ostatni stał się częścią niepodległej Tunezji w latach 60-tych XX wieku, do głównego miasta Półwyspu Bon – Nabeul. Półwysep ten, znany ze wspaniałych tradycji wyrobu ceramiki i upraw cytrusów, to także dobry adres dla amatorów turystyki winnej – a jakże, w kraju arabskim! Samo Nabeul może poszczycić się jedną z najlepszych w kraju restauracji, prowadzoną przez sławę tunezyjskiej kuchni, Rafika Tlatli. Panowie razem degustują miejscową oliwę i przyrządzają północnotunezyjską specjalność: krewetki zapiekane w amforze gargoulette.

Ruiny zamku górującego nad miastem Rakvere, odległym o 200 km od Sankt Petersburga, są świadectwem obecności na tej dalekiej północy wojsk polsko-litewskich. W dawnych wiekach toczyły one tu wojny z Rosją i Szwecją, jednocześnie broniąc naszych południowych kresów. Część wschodniej granicy Estonii stanowi Jezioro Pejpus, które również zapisało się w historii jako miejsce wielkiej bitwy, przedstawionej w filmie „Aleksander Newski” S. Eisensteina. Dziś wielki Pejpus jest przede wszystkim źródłem dostaw słodkowodnych ryb na stoły całego regionu. Krytyk kulinarny z Polski ocenia smak zupy rybnej ucha i gotowanego leszcza u rosyjskich starowierców, a na głównym placu w Tartu sam przyrządza szczupaka na sposób estoński. Tartu, czyli Dorpat, to również słynny uniwersytet, na którym w XIX wieku kształciło się wielu wybitnych Polaków.

Wizytę w stolicy Estonii podróżnik z Krakowa rozpoczyna wśród zabytków architektury na wzgórzu Toompea, gdzie rosyjscy carowie pozostawili po sobie reprezentacyjne gmachy, cerkwie i rezydencje. Ogląda również dolne Stare Miasto, jego mury obronne i baszty, a z ambasadorem RP w Tallinie spaceruje głównym deptakiem starówki. Na Placu Ratuszowym przyrządza danie ze śledzi i ziemniaków, według dawnego przepisu z czasów hanzeatyckich. W Estońskim Instytucie Kulinarnym bierze udział w pieczeniu tarty z porami i solonymi szprotkami, a w jednej ze staromiejskich restauracji raczy się daniami z czosnkiem, który jest specjalnością lokalu – do tego stopnia, że podają tam nawet lody z czosnkiem. Na koniec wizyta w porcie, znanym w Polsce ze słynnej ucieczki internowanego tu we wrześniu 1939 r. okrętu podwodnego ORP Orzeł.

Pierwszym przystankiem w podróży po historycznej krainie północnego Bałtyku, która dała początek dzisiejszej Estonii, jest miasto Pärnu, po polsku Parnawa, niegdyś stolica województwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W dwudziestoleciu międzywojennym miasto przemieniło się w elegancki, nadmorski kurort, który dziś odzyskuje swoją świetność. Inflancka marszruta prowadzi dalej na wyspę Muhu, gdzie Robert Makłowicz próbuje miejscowego dania przypominającego poznańskie „pyry z gzikiem”, i zgłasza się na zajęcia praktyczne w agroturystycznej szkole kulinarnej. Wraz z szefem kuchni przyrządza pstrąga tęczowego. Na kolejnej wyspie, Saremie, zagląda do miasta Kuressaare i zajmuje się tradycyjnym miejscowym żytnim chlebem, na który mąkę nadal mielą wiatraki.