VPRO Backlight

Ruim tweeduizend jaar was Azië het centrum van de wereld. Na een adempauze van een paar honderd jaar keert het nu terug naar zijn natuurlijke positie. De 21ste eeuw wordt de eeuw van Azië en het is in ons aller belang dat het Westen dit onder ogen ziet, waarschuwt Kishore Mahbubani, oud-ambassadeur bij de VN.

In het derde deel van de serie De Omgekeerde Wereld richt Tegenlicht de blik op de golfstaten Dubai en Abu Dhabi. Hier is een moderniseringsproces gaande dat zijn weerga niet kent. Geholpen door de hoge olieprijzen bouwt een nieuwe generatie liberale sjeiks hier met succes aan een zelfgecreëerde droom.

Wat doe je als je financieel in de problemen komt? Dan leen je geld, het liefst bij vrienden. Maar wat als die niet thuis geven? Dan moet je aankloppen bij je vijanden, of wat daarvoor doorgaat. Dat overkwam Citibank, de grootste bank van Amerika, toen zij vorig jaar werd overvallen door de gevolgen van de kredietcrisis. In het laatste deel van de themareeks De Omgekeerde Wereld het verhaal van een bank die in de problemen kwam, de redding vanuit het Midden-Oosten en de geheimzinnige rol van een steenrijke prins.

Twee jaar geleden besteedde Tegenlicht in Energy War aandacht aan de nijpende vragen rond olie en gas: zou onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen tot oorlogen kunnen leiden? Zullen alternatieve energiebronnen ons redden of dreigen we die race tegen de klok te verliezen? In 2008 is de urgentie van deze vragen door de stijgende vraag en hogere prijzen alleen maar toegenomen.

De hoge kosten voor ons persoonlijk vervoer komen niet zozeer door de hoge brandstofprijzen, als wel door het enorme verbruik van onze auto’s. Terwijl de wagens die we rijden al lang met veel minder kunnen. Zo ondervond bijvoorbeeld Evan McMullen, een autodealer uit Seattle, die bij toeval op een Opel uit 1970 stuitte. Wat bleek? Het oudje reed ruim tien keer zuiniger dan de gemiddelde auto die wij nu kunnen kopen. In Tegenlicht de vraag hoe het mogelijk is dat de auto-industrie nooit iets deed met deze technologie.

Er is geen ontkomen meer aan. De financiële crisis heeft definitief ons land bereikt. De beurzen zitten in een vrije val en de Nederlandse overheid komt met kapitaalinjecties van tientallen miljarden euro's om de schade te beperken.

Als het aan de zon ligt hebben we geen energieprobleem Elk half uur valt er op het aardoppervlak ruimschoots genoeg licht om de hele wereld een jaar lang van energie te voorzien. We hebben geen energie probleem, we hebben een omzettingsprobleem. Als we in staat zijn het zonlicht op slimme wijze te oogsten dan kunnen we een mondiale energiecrisis voorkomen.

Waar staan we in Nederland met onze keuzes voor duurzame energie? In de internationale uitzending Here Comes the Sun hebben we mythes onderuit gehaald en gezien welke mogelijkheden zonne-energie ons kan bieden. Nu focussen we ons op Nederland.

Na zijn veelgeprezen boeken over Nederland in de Gouden Eeuw, kunstgeschiedenis en recentelijk een boek en bijbehorende televisieserie over de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk, heeft de Britse historicus Simon Schama nu de blik gericht op de Verenigde Staten. Niet toevallig, want Schama woont en werkt sinds 1980 vooral in de VS, aan Harvard en tegenwoordig als docent aan Columbia University.

Regisseur Rob Schröder geeft jongeren in Rotterdam-Zuid met heel verschillende achtergronden een camera. Hiermee filmen zij hun handel en wandel in hun eigen buurt, waar niets te doen is, geen kansen zijn, niemand zich voor hen interesseert en al helemaal niet naar hen luistert.

Deze week een bijzonder ongewone Tegenlicht. Deze zomer, op 8 augustus, werd de wereld opgeschrikt door een oorlog tussen Georgië en Rusland. Hoewel de gevechtshandelingen na enige dagen afnamen blijft de situatie tot op deze dag nog even gespannen. Tegenlicht besloot vier veelbelovende Georgische filmmakers, de kans te geven om hun leven te verbeelden in dit onzekere, licht nerveuze, maar meeslepende land.

In 'Jong in... China: I Wanna Be Boss' volgen we vijf slimme Chinese studenten door hun stressvolle laatste jaar aan een middelbare school in Chongqing, een megapolis in centraal China.

In het tweeluik Jong in… Wallonië neemt regisseur Eve Duchemin ons mee naar het westelijk deel van Wallonië, Charleroi, waar de werkloze Colin met zijn moeder in een groot vervallen huis woont en zijn dagen slijt met het schrijven van rapteksten samen met zijn vrienden. Regisseur Sonia Pastecchia gaat terug naar haar geboortestreek bij Luik. Zij is dochter van Italiaanse migranten die ooit in groten getale geronseld werden om in de mijnen van Wallonië te komen werken. Samen met kinderen uit het Luik van nu schetst Pastecchia een beeld van hun toekomst.

Nieuwe inzichten in een troebele toekomst Singapore, Montreal, Parijs, Washington. Vanuit de hele wereld haalt Tegenlicht de laatste nieuwe inzichten, die toekomstbepalend kunnen zijn. Vanavond, als opening van het zesluik DE TOEKOMST, ontmoetingen met vier gasten uit economie en wetenschap: beleggingsguru Jim Rogers, politicoloog Minxin Pei, ontwikkelingspsycholoog Susan Pinker en expert internationale betrekkingen Dominique Moïsi.

Wat maakt een politieke toespraak historisch? Hoe kan een president zich via woorden onsterfelijk maken? En welke invloed had zijn retoriek op de massale jongerenbeweging die Barack Obama hielp om president te worden? Achter de historische speeches van Barack Obama schuilt een piepjonge speechschrijver.

Rudy Stroink (1955) is oprichter en grootaandeelhouder van TCN, een grote innovatieve en maatschappelijk betrokken projectontwikkelaar, ondermeer bekend als de eigenaar van het Mediapark in Hilversum.

Als niet-Westerse economieën wereldwijd steeds meer gewicht in de schaal gaan leggen, welk economisch model zouden zij dan mogelijk in de toekomst kunnen gaan opleggen aan óns? Tegenlicht laat zich voor- en bijlichten in Singapore, volgens sommigen het meest succesvolle economisch model ter wereld.

Martha Nussbaum met studenten van de University of Chicago op zoek naar recht en rechtvaardigheid Chicago, niet alleen Obama-stad maar ook de wieg van het vrijemarktfundamentalisme van Milton Friedman en zijn neoliberale Chicago School. Zijn erfenis staat nu meer dan ooit ter discussie, niet in de laatste plaats aangezwengeld door de activistische schrijfster Naomi Klein, die afgelopen oktober tijdens een lezing fel van leer trok tegen de oprichting van een naar Milton Friedman genoemd instituut in Chicago.

Wat wordt het nieuwe 'supermodel' voor de wereldeconomie? Tegenlicht sluit de themareeks DE TOEKOMST af met een heuse modellenwedstrijd!

De eerste aflevering van het thema Excellence is een observerende uitzending over Groep Acht van de openbare basisschool Oscar Carré in het Amsterdamse stadsdeel de Pijp. Een gemengde school waar verschillen een gegeven zijn en ieder kind als vanzelfsprekend wordt voorbereid op een toekomst als wereldburger. Kunst en cultuur worden daarbij ingezet als middel: onderwijs met hoofd, hart en handen.

University Colleges in Nederland Hoe werkt het University College: Is het een rijkeluiscrèche zoals minister Plasterk ooit zei? Of is het de universitaire onderwijsvorm van de toekomst? Tegenlicht kijkt de eerste maanden mee in Middelburg en volgt enkele eerstejaars. Hoe worden de studenten geselecteerd? En levert deze vorm van onderwijs bijzondere prestaties op?

Wat is er nodig voor betere talentontwikkeling? Rob Wijnberg in gesprek met Frank Furedi, Brits socioloog en auteur van o.a. het spraakmakende boek Where have all the intellectuals gone?, Robbert Dijkgraaf, hoogleraar wis- en natuurkunde en president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, en John Moravec, werkzaam aan de Universiteit van Minnesota en auteur van A New Paradigm of knowledge production in higher education.

Als God het wil Hoe luider de roep dat moslims in Nederland moeten kiezen tussen de Westerse waarden en de islam, hoe krachtiger het islamitische bewustzijn zich lijkt te ontwikkelen. Veel jonge moslims keren terug naar de oorspronkelijke bronnen van het geloof en nemen de Koran en de overleveringen van de profeet als leidraad voor hun leven. In Tegenlicht komen deze jongeren zelf aan het woord en krijgen we een inkijk in hun dagelijks leven.

Portret van de Egyptische advocaat Montasser al-Zayat Met Montasser al-Zayat analyseren we het geweld van de politieke islam en volgen we hem op zijn zoektocht naar mogelijkheden om dit geweld op een vreedzame manier te stoppen.

Saïd Bensellam (37) heeft in de zeventien jaar dat hij als portier in het Amsterdamse nachtleven heeft gewerkt een reputatie opgebouwd. Als stuurloos Marokkaans straatjochie uit Bos en Lommer werd hij als 14-jarige opgenomen in de kickboksschool van tante Hennie en ome Jan van den Vathorst. In ruil voor wat klusjes en schoonmaakwerk in de sportschool mocht hij trainen.

De Libische man die veroordeeld is voor de aanslag boven Lockerbie in 1988 waarbij 259 inzittenden omkwamen, krijgt een hoger beroep omdat er zou zijn gerommeld met bewijsmateriaal. De heropening van deze rechtszaak gaat echter verder dan de eventuele onschuld van de Libiër. Het gaat over hoe de FBI, de CIA en Schotse politie hebben samengewerkt om de grootste terreurzaak ooit in Europa op te lossen. Is alles wel even correct verlopen? Gideon Levy deed onderzoek voor Tegenlicht en kwam tot de conclusie dat er wel hele goede redenen zijn om de zaak te heropenen.

De Engelse bio-ethicus John Harris vindt dat het verbeteren van de mens met behulp van medicijnen of via genetische ingrepen mag. De mens is deel van de evolutie, dus zijn technische kennis ook. Met die technische kennis kan hij de mens snel verbeteren. Net als we preventie, vaccinatie, medicatie en educatie belangrijk vinden om de mens beter te laten functioneren, zo is het ook onze morele plicht om de mens te verbeteren waar dat kan, aldus Harris.

De betekenis van het begrip 'vrijheid' In Een partijtje Vrijheid buigt Tegenlicht zich met dwarse denkers als de Duitse filosoof en historicus Peter Sloterdijk en de Amerikaanse letterkundige Stanley Fish over het begrip vrijheid. Wat is de definitie, hoe vrij zijn we werkelijk, zijn er beperkingen aan vrijheid van meningsuiting? En hoe geconditioneerd zijn we als we ons vrij voelen? In Tegenlicht een zoektocht naar de vrijheid. Filosoof en publicist Rob Wijnberg is de gids bij deze poging de gekaapte vrijheid terug te claimen en haar betekenis opnieuw tegen het licht te houden.