Zembla

Als het gaat om de bezittingen en financiën van het koningshuis is schimmigheid troef. Kritische Kamerleden en journalisten vangen vrijwel altijd bot wanneer zij de regering vragen om openheid van zaken.

Sinds het uitbreken van corona werken de meeste Nederlanders een aantal dagen per week thuis. Wat volgens werkgevers ook na corona een blijvende trend zal zijn. Ondanks dat het nu veel rustiger is op de Nederlandse wegen - de ochtend- en avondspits bestaan niet meer en files zijn vrijwel verdwenen - deelt minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat eind 2020 een filmpje waar ze trots haar handtekening zet onder het besluit om de A27/A12 Ring Utrecht te verbreden. Dit is goed nieuws, zegt ze erbij, want het is belangrijk dat het verkeer op deze 'draaischijf van Nederland' goed door blijft stromen.

De perfecte misdaad: zo noemen deskundigen het financieel uitbuiten van ouderen. Bankrekeningen leegtrekken, boodschappen betalen met de pinpas van moeder en mantelzorgers die plotseling in testamenten opduiken. Wat begint als mantelzorg, ontaardt geregeld in het misbruiken van vertrouwen. Vaak komt de oplichting pas na het overlijden aan het licht, als de erfenis opgesoupeerd blijkt.

De hond is het op een na zwaarste wapen van de Nederlandse politie. Een beet van een politiehond kan zwaar lichamelijk letsel veroorzaken.

Op 6 januari wankelt de Amerikaanse democratie, als een meute radicaal-rechtse Trumpaanhangers het Capitool bestormt. Jarenlang zijn ze gevoed met leugens en haat, en het scheelt weinig of ze koelen hun woede op de Congresleden. Er vallen die dag vijf doden. Hoe kon het zover komen?

Op het spoor ligt een dikke laag stenen die ervoor zorgt dat de rails op z’n plek blijft liggen en dat het regenwater wordt afgevoerd. Wat veel mensen niet weten is dat in die stenen kwartsstof zit, dat kan vrijkomen als er met de stenen gewerkt wordt.

Veel mensen die antidepressiva slikken zijn niet meer depressief, maar blijven toch aan de pillen. Jaarlijks krijgen meer dan een miljoen mensen de middelen voorgeschreven. Maar stoppen lukt een deel van hen niet, door een gebrek aan goede begeleiding en voorlichting. Patiënten moeten langzaam afbouwen omdat ze anders ontwenningsverschijnselen kunnen krijgen. Zoals hoofdpijn en duizeligheid, maar soms ook ernstige slaapstoornissen en angsten.

Nederland is een van de minst bosrijke landen van Europa, alleen Malta en IJsland hebben nog minder bos. Slechts 10 procent van Nederland is bos. De laatste tien jaar zijn er ook meer bomen gekapt dan dat er nieuwe bijkwamen: Nederland kapt zelfs relatief meer dan er in Brazilië jaarlijks geveld wordt.

De vuurzee in Grenfell Tower maakte in 2017 een einde aan het leven van 72 Londenaren. De woontoren was kort daarvoor gerenoveerd. Volgens Britse onderzoekers heeft de gebruikte gevelisolatie bijgedragen aan de brand. Isolatiefabrikanten beweren dat hun producten veilig zijn, maar blijken cruciale gegevens over de brandbaarheid te hebben gemanipuleerd of verzwegen.

Als Felix 9 jaar oud is, wordt in zijn hoofd een kwaadaardige tumor gevonden. De tumor wordt succesvol verwijderd. Na de operatie willen de artsen hem nabehandelen met een reeks bestralingen en een chemokuur, zoals het protocol voorschrijft. De ouders van Felix weigeren de chemokuur. Ze hebben grote zorgen over de bijwerkingen en de schade op lange termijn, en zetten vraagtekens bij de effectiviteit.

Bescherm kwetsbare ouderen en houd je aan de maatregelen. Dat is het devies als de coronapandemie uitbreekt. De solidariteit is groot, maar al snel komen er barsten in. Op radio, tv en in de kranten klinkt telkens de vraag: is de prijs die de maatschappij daarvoor betaalt niet te hoog? Slaat de balans niet te ver door naar het beschermen van ouderen? Het debat verscherpt. Ouderen worden met dor hout vergeleken en men vraagt zich hardop af, of ouderen bij een tekort aan IC-bedden jongeren voorrang moeten geven.

Het boerenland is er slecht aan toe. Het gevolg van overmatig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen, van steeds meer dieren en hoge opbrengsten per hectare. De intensieve landbouw heeft desastreuze gevolgen voor de bodemvruchtbaarheid. Wormenonderzoeker Jeroen Onrust steekt zijn schop in het Friese maisland. Resultaat: één kleine worm. Als we willen dat ook generaties na ons nog te eten hebben, zal het systeem fundamenteel moeten veranderen. Maar boeren die willen omschakelen naar biologisch zeggen dat hun bank en zuivelcoöperatie deze omschakeling frustreren. Zembla onderzoekt wie er verantwoordelijk zijn voor de uitgeputte bodem.

Het boerenland is er slecht aan toe. De bodem raakt uitgeput door overmatig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De veestapel is verantwoordelijk voor een gigantische uitstoot van broeikasgassen, fijnstof en stikstof, wat volgens tal van onderzoeken leidt tot opwarming van de aarde en een alarmerende afname van de biodiversiteit.

In de fast fashion-industrie maken de twee modeseizoenen: lente/zomer en herfst/winter al jaren plaats voor maar liefst 52 “microseizoenen” per jaar. Met wekelijkse nieuwe looks worden we verleid om zo snel en zo veel mogelijk kleding te kopen. Ook is het de bedoeling dat we het na een paar keer dragen alweer wegdoen om plaats te maken voor weer een nieuwe outfit. Dat deze spotgoedkope kleding veelal in naaiateliers door uitgebuite werknemers en zelfs kinderen wordt gemaakt, weten we. We weten ook dat de mode-industrie een van de grootste milieuvervuilers is. Maar we blijven kopen.

Inlichtingenexperts waarschuwen de Nederlandse overheid voor het groeiende gevaar van rechtsextremisme. In gesloten chatgroepen delen jonge jongens steeds hardere nazipropaganda. Ze verheerlijken terreuraanslagen zoals die op moskeeën in Christchurch waarbij tientallen doden vielen. Extremisten zijn op zoek naar ‘school shooters’, gefrustreerde pubers die worden doordrenkt met haat tegen joden, moslims en seksuele minderheden. Ze delen informatie over wapens en over potentiële doelwitten. In sommige landen staan zulke groepen al op terreurlijsten. In Nederland niet. Heeft de overheid voldoende zicht op deze nieuwe dreiging?

In De schaduwkant van Tinder laat Zembla zien hoe eenvoudig het is voor daders van seksueel geweld om met de Tinder-app potentiële slachtoffers te vinden.

Twee liter melk voor 1,75 euro, een kilo gehakt voor 4,99 euro en 500 gram broccoli voor 0,69 euro. De supermarkten stunten elke week met vlees en andere versproducten. Fijn voor de consument. Maar betalen we wel een eerlijke prijs voor ons eten? Boeren verdienen nauwelijks nog aan de productie van voedsel. Ze zitten klem in een systeem van bodemprijzen en steeds hogere opbrengsten per hectare. Daardoor zijn ze onvoldoende in staat te verduurzamen. Ondertussen raakt de bodem uitgeput door overmatig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Biodiversiteit neemt in razend tempo af.

Het is de nieuwste trend op misdaadgebied: ransomware. “Uw computers zijn versleuteld. Neem contact met ons op om uw data terug te krijgen.” Hackers leggen met deze gijzelsoftware organisaties en overheden digitaal plat en vragen miljoenen losgeld.

‘Je hoeft niet naar het theater, je kunt ook thuis gewoon een dvd’tje aanzetten’. Die woorden van minister De Jonge, uitgesproken in april tijdens een coronadebat in de Tweede Kamer, hebben tot grote verontwaardiging in de culturele sector geleid.

In juni 2010 verdwaalt een jonge orka in de Waddenzee. Uitgeput en hongerig wordt ze opgevangen in het dolfinarium Harderwijk, waar ze haar Morgan noemen. Ze sterkt aan en een hevige strijd breekt los tussen de overheid, het dolfinarium en dierenactivisten. Moet Morgan weer terug naar de vrije zee, waar haar een onzekere toekomst wacht? Of is ze beter af in een dolfinarium, gevangen maar goed gevoed en in gezelschap van andere orka’s?

Ons onderzoek naar het leven van orka Morgan gaat deze week verder. In dit tweede deel van ‘Morgan, de verloren orka’ onderzoeken we of gevangenschap en het fokken met orka’s en dolfijnen nog wel toekomst heeft. In steeds meer landen, onder andere de Verenigde Staten, komt er een fokverbod voor dolfinaria. Maar in landen als China komen er juist steeds meer dolfinaria bij.

Hoe is het coronavirus precies ontstaan? Een cruciale vraag. Want als we de oorsprong van het virus kennen, kunnen we ons in de toekomst wapenen tegen nieuwe uitbraken. Wat maakt het antwoord op deze vraag zo moeilijk?

De ontbossing moet stoppen vóór 2030. Dat is cruciaal om de opwarming van de aarde af te remmen. Die afspraak maakten wereldleiders vorige maand op de klimaattop in Glasgow. Een van de grootste oorzaken van die ontbossing is de sojateelt. Vooral in Brazilië wordt veel tropisch bos omgeploegd tot sojavelden. Met desastreuze gevolgen voor klimaat en biodiversiteit.

De schade die de watersnood in Limburg van juli dit jaar veroorzaakte was ongekend groot: 350 tot 650 miljoen euro. In Nederland vielen geen dodelijke slachtoffers, maar een paar kilometer verderop, over de grens in het Belgische Wallonië gebeurde dat wél. De gevolgen van de overstroming zijn daar nog vele malen groter: er kwamen 41 mensen om het leven tijdens de watersnood. Nu, vier maanden later, wordt de schade geschat op zo’n vier miljard euro. In Zembla gaan Belgische journalisten terug naar de regio waar het water de grootste ravage aanrichtte: de Vesdervallei.

Zo’n twintigduizend platformmedewerkers van Schiphol werken dag in dag uit in de uitlaatgassen van vliegtuigen en dieselvoertuigen. Het personeel ‘onder de vleugel’ maakt zich zorgen over de gezondheidsschade die de dampen kunnen veroorzaken. Zembla sprak met tientallen medewerkers. Een van hen vertelt: ‘Ik ken medewerkers met longkanker, maagkanker, stembandkanker. Allemaal voordat ze de pensioenleeftijd bereikten.’