Zembla

Afgelopen september werd de 19-jarige Ishmael Gumbs in Amsterdam Zuid-Oost vermoord. Hij was de derde dode door schietincidenten in de Bijlmer binnen een jaar. Ishmael wilde, zoals veel jongeren in Zuid-Oost, rapper worden. Vrienden, familie en rappers vertellen in ZEMBLA over zijn te korte leven en de hiphop-cultuur in de wijk.

Chronische hoofdpijn, ADHD, astma, of een huilbaby? Terwijl reguliere artsen vaak geen antwoord hebben op dergelijke problemen, beweren osteopaten, chiropractoren en craniosacraal therapeuten deze klachten eenvoudig te kunnen oplossen. De populariteit van manuele therapeuten neemt dan ook hand over hand toe. Maar over de risico’s hoor je ze zelden.

In september 2008 wordt een peloton Nederlandse militairen in Uruzgan op non-actief gezet. De militairen vinden dat zij extra tijd nodig hebben om een gevaarlijke opdracht voor te bereiden. Daarover ontstaat onenigheid met hun compagnies commandant. Hij hould voet bij stuk met de woorden: ‘Bij mij ist Befehl ist Befehl. Ook als er doden vallen –jij, jij, jij - dan gaat de opdracht gewoon door.’ Ruim twintig militairen werden ervan beschuldigd een dienstbevel te weigeren. De Marechaussee onderzocht de zaak, maar vond geen enkel bewijs. Toch worden twee militairen naar huis gestuurd. De compagnies commandant wordt later bevorderd.

Acht verdachten in een drugszaak gaan vrijuit omdat er geknoeid is met hun bekentenissen, bleek afgelopen woensdag bij de rechtbank in Breda. Steeds vaker komen verdachten vrij door ernstige fouten van officieren van Justitie. Of verdwijnen onschuldigen achter de tralies. Maar wat gebeurt er eigenlijk met de officieren van Justitie die die fouten hebben gemaakt? Die vervolgen hun loopbaan en maken later soms promotie, zo blijkt.

Tankers en containerschepen die door de Golf van Aden langs de kust van Somalië varen, worden regelmatig overvallen door piraten. Enorme investeringen en dure ladingen staan op het spel. Niet alleen de Somalische piraten verdienen flink aan deze diefstal op grote schaal. Ook in Londen is het ‘big business’ en profiteren verzekeringsmaatschappijen, advocaten en gespecialiseerde losgeldhandelaren ervan. Waarschijnlijk wordt er in Londen zelfs meer uitgegeven dan wat er daadwerkelijk aan losgeld in Somalië terecht komt. In deze aflevering van ZEMBLA een verslag van deze kleine zeeoorlog. Bemanningen van de bedreigde tankers en de marineschepen die hen moeten beschermen, vertellen over hun angst voor de overvallers. Ook de piraten zelf vertellen over de redenen van hun piraterij.

Het wordt het grootste schandaal en het best bewaarde geheim van de luchtvaart genoemd: de giftige stoffen die bemanning en passagiers in vliegtuigen via de airco kunnen inademen. In Australië heeft het al tot parlementair onderzoek geleid en ook in het Engelse parlement zijn er vragen over gesteld. Maar in Nederland wordt het tot nu toe doodgezwegen en ontkend. Ondertussen melden zich wereldwijd steeds meer zieke piloten die niet meer kunnen vliegen, waaronder piloten van de KLM. Hoe veilig is het in de lucht?

De gemeente Den Helder kampt al jaren met grote politieke problemen. Wethouders werden aan de kant gezet en in vijf jaar tijd zagen de inwoners van Den Helder vier burgemeesters voorbij komen. De laatste bestuurscrisis werd veroorzaakt door VVD-burgemeester Hulman. Hij raakte in opspraak door het vragen van extra woonvergoeding, terwijl hij ‘vergat’ te melden dat hij maandelijks nog wachtgeld kreeg van de gemeente Rotterdam. Het vertrouwen van de Helderse bevolking in de lokale politiek is diep gezakt: inwoners vragen zich af of het nog wel goed komt met hun stad. Het antwoord van de gemeente: prestigieuze bouwplannen die af moeten rekenen met het verleden en Den Helder ‘weer op de kaart’ moeten zetten. ZEMBLA over de lokale strijd om de macht en het gebrek aan vertrouwen in de plaatselijke politiek.

Verstandelijk gehandicapten opsluiten, lijfstraffen toedienen en intimideren. Dit is het regime op een zorgboerderij in Nederland. De afgelopen jaren is het aantal zorgboerderijen en woongroepen voor mensen met een beperking sterk gestegen. Iedereen kan zonder een diploma in de zorg zo’n initiatief beginnen. Eenmaal gestart, houdt geen enkele instantie systematisch toezicht of de mensen goede zorg krijgen. Op sommige boerderijen loopt het daarom helemaal uit de hand. Een 16-jarige jongen werd acht maanden langdurig opgesloten op een kamer. Zijn behoefte moest hij op een emmer doen. In een andere particuliere woongroep incasseerde de eigenaar wel het geld van zijn psychiatrische patiënten, maar gaf hij ze geen dagbesteding. In ZEMBLA vertellen ouders en voormalig werknemers hun verhaal.

“Ik ben een leerling met ambitie, ik ben een leerling die les wil,” zegt Nadia Raiss. Leerlingen op middelbare beroepsopleidingen klagen dat ze al maanden geen Engels en Nederlands krijgen. Directies zeggen dat het om incidenten gaat, maar het onderwijsveld ziet een veel structureler probleem. ROC’s worden geleid als commerciële ondernemingen en leerlingen zien de school als buurthuis en missen structuur. Intussen groeit de lijst met ‘zeer zwakke’ opleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs gestaag door.

De overheid en Shell willen een proef doen met het opslaan van CO2 in een dicht bevolkte woonwijk in Barendrecht. De bewoners zijn bang omdat niemand ze kan garanderen dat het veilg is. In ZEMBLA legt een woordvoerder van Shell uit dat men wil testen hoe de bevolking reageert.

De volksgezondheid in Nederland staat de laatste jaren onder druk door problemen die veroorzaakt worden door de intensieve veeteelt. De MRSA, de BSE, de Q-koorts en nu de ESBL, een superbacterie uit de kippenstal die mensen en dieren ongevoelig maakt voor antibiotica. De ESBL ontstaat doordat de pluimveehouderij buitensporig veel antibiotica gebruikt om de dicht op elkaar levende kippen gezond te houden. De kippen hebben daardoor een resistente bacterie ontwikkeld, die het bestrijden van infecties bij dier en mens moeilijk maakt en soms zelfs onmogelijk. Artsen vertellen in ZEMBLA dat ze zich ernstig zorgen maken over de ESBL, omdat ze het aantal patiënten die besmet raken met zo’n bacterie zien groeien.

Waar is de 20 miljard dollar aan hulpgeld terechtgekomen die Afghanistan in 2008 ontving op de internationale donorconferentie? Met die vraag ging filmmaker Paul Moreira op pad in het door oorlog geteisterde land. Het resultaat is onthutsend. Zeshonderdtachtig nieuwe scholen zouden er gebouwd worden, maar in de hoofdstad Kabul is er geen enkele te vinden. President Karzai zei op de conferentie in 2008 nog dat de regering nu zijn beloften aan de Afghaanse bevolking moet nakomen en een einde ging maken aan de corruptie. Daar is bitter weinig van terechtgekomen, laat deze aflevering van ZEMBLA zien.

Terwijl de integratieproblemen van moslims in Nederland juist afnemen radicaliseert Geert Wilders steeds verder in zijn uitspraken over de islam. Zijn donkere angstfantasieën over de oprukkende islam en zijn dromen over oorlog en deportatie slaan bij veel burgers aan. Hoe onrealistisch ze ook zijn, ze leiden tot een klimaat waarin mensen elkaar op straat naar het leven gaan staan. Weinigen durven zich daar over uit te laten, want Wilders heeft het land in de greep van de angst.

Wie wil weten wat de veiligste auto is of de zuinigste koelkast kan overal terecht. Maar voor een borstkankerpatiënt of iemand met een dikke darmtumor die op zoek is naar het ziekenhuis met het beste resultaat, is Nederland een doolhof. In de Verenigde Staten is van elke chirurg bekend hoe goed hij of zij het vak verstaat. De kwaliteit van het werk van een chirurg is van groot belang, zeker bij de behandeling van kanker. Maar Nederlandse ziekenhuizen publiceren nauwelijks of geen cijfers. Hoeveel patiënten na een slokdarmoperatie overlijden of welk ziekenhuis weinig ervaring heeft met een blaascarcinoom wordt wel bijgehouden en geadministreerd, maar niet openbaar gemaakt. Zonder contacten in de medische wereld is het daarom nagenoeg onmogelijk om uit te vinden waar je moet zijn voor bijvoorbeeld een dikke darmoperatie of welk ziekenhuis je maar beter kunt mijden als het om een borstbesparende operatie gaat.

Met de ondertekening van de nieuwe zorgwet op 23 maart j.l. boekte president Obama een historische overwinning. De nieuwe wet maakt gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk. Ook voor de 32 miljoen Amerikanen die nu nog onverzekerd zijn. Met deze nieuwe wet komt er een einde aan de jarenlange krachtmeting tussen voor- en tegenstanders van de hervormingen van de gezondheidszorg. Maar welke prijs betaalde Obama hiervoor?

Ze doen het werk dat niemand graag doet: schoonmaken. Het is smerig en zwaar werk tegen een laag salaris. Schoonmakers komen niet snel in opstand, maar nu hebben ze er genoeg van. Bijna negen weken staken ze voor een betere toekomst, de langste staking in Nederland sinds 1933. Daarmee trotseren ze de grote schoonmaakbedrijven, die onderling verwikkeld zijn in een moordende concurrentiestrijd. De staking is nu voorbij, maar de problemen in de schoonmaaksector zeker niet.

De ogen van de wereld zijn al wekenlang gericht op de golf van Mexico, waar BP een olielek probeert te stoppen, diep onder het zeeoppervlak. Ondertussen voltrekt zich in de Niger Delta, het zuidelijke deel van Nigeria, al 50 jaar een olieramp. Sinds de oliemaatschappijen daar hun jacht op olie begonnen, is er naar schatting 1,5 miljoen ton olie over de landbouwgronden en in de moerassen gestroomd. Die vervuiling gaat onverminderd door. De bevolking wil dat het eindelijk stopt en richt zijn woede op Shell. De leidende Nederlands/Britse oliegigant maakt miljarden winst, maar wordt ervan beschuldigd milieu en mensenrechten op te offeren. ZEMBLA trok naar de Niger Delta en zag de praktijken van Shell.

In de Brabantse gemeente Veldhoven heeft een grote groep hangjongeren lange tijd de buurt onveilig gemaakt. Met de aanhouding van 35 van hen, werden ruim 250 misdrijven opgelost. Hoe kon deze groep autochtone jongeren uit gewone Brabantse gezinnen zo ontsporen?

Na een geruchtmakende vermissing van zeven maanden, heeft het televisieprogramma ZEMBLA de 17-jarige Mowitha Wittmer opgespoord. Het meisje ontsnapte uit een gesloten jeugdinrichting, waar ze beschermd moest worden tegen loverboys. Ten onrechte, zo blijkt nu uit de ZEMBLA-aflevering 'Meisje Vermist'. De hulpverlening heeft jarenlang kritiekloos het loverboyverhaal van Mowitha's moeder gevolgd. Mowitha vertelt nu vanaf een onderduikadres haar verhaal.

Vorig voorjaar hebben de schoonmakers in Nederland negen weken gestaakt, de langste staking sinds 1933. Destijds volgde ZEMBLA een aantal schoonmakers,die meer loon wilden, een beetje respect, maar vooral betere werkomstandigheden. Want vaak krijgen ze zo weinig tijd dat die wc in de trein of in het ziekenhuis niet goed schoon wordt, terwijl ze dat wel graag willen. Inmiddels is er een nieuwe CAO. In de ZEMBLA-aflevering 'Na de schoonmaakwoede’, gaat ZEMBLA terug naar een aantal hoofdpersonen om te vragen wat er sinds de staking veranderd is.

In januari won ZEMBLA met de aflevering 'Vieze ziekenhuizen' de Beeld en Geluid Award 2009 in de categorie ‘Informatie’. De ongewijzigde versie van deze aflevering wordt op zondag 11 juli opnieuw uitgezonden. In ‘Vieze ziekenhuizen’ bezoekt ZEMBLA een aantal Nederlandse ziekenhuizen en onderzoekt hoe vies ze zijn.

Of het nu gaat om de HSL, de Betuwelijn, de Noord-Zuidlijn of de Blauwe Stad, ze beloofden allemaal grote opbrengsten en lage kosten. Maar het tegendeel bleek waar. Nu gloort er een nieuw fiasco aan de horizon: de doorstart van luchthaven Twente. Want de overheid wil het voormalige militaire vliegveld omtoveren in een commerciële burgerluchthaven. Die moet Twente aan banen helpen. Maar de haalbaarheid van dit plan is uiterst onzeker. Desondanks zetten de bestuurders stug door en schromen ze niet alvast tientallen miljoenen euro’s te investeren in een luchthaven die er mogelijk niet komt.

Niet alleen jongetjes, maar ook steeds meer meisjes en volwassenen krijgen te horen dat ze ADHD hebben. De Gezondheidsraad maakte zich er tien jaar geleden al zorgen over en intussen is het aantal diagnoses alleen maar gestegen. Het gebruik van medicatie is de afgelopen vijf jaar zelfs verdubbeld.

Paling is lekker en vis eten is gezond, zo wordt gezegd. Maar is de paling wel zo gezond? In ZEMBLA een onderzoek naar de kwaliteit van de Nederlandse rivierpaling. Belangrijke onderzoeksinstituten die de overheid adviseren waarschuwen voor het dioxinegehalte van die paling. Het ministerie dat over de visserij gaat (LNV) negeert deze adviezen en schuift de verantwoordelijkheid door naar de vissers. Maar de vissers gaan gewoon door met paling vangen en verkopen. “Handel is handel”, zeggen zij. De consument wordt intussen onduidelijk voorgelicht over de vraag of paling nou wel of geen kwaad kan. Het onderzoek naar de rivierpaling is te zien in ‘De dioxinepaling’.

Er vindt een wilde staking plaats onder TNT postbodes vanwege onderbezetting en te hoge werkdruk. Het voormalige staatsbedrijf reorganiseert en wil 11.000 postbodes ontslaan, waarvan 4.500 gedwongen, terwijl er volop werk is. De Productiedivisie waaronder de postbodes vallen, maakte in 2009 zelfs nog een geschatte winst van 488 miljoen euro en blijft daarmee het meest lucratieve onderdeel van TNT.

Anderhalf miljoen mensen stemden bij de laatste verkiezingen op de PVV. Wilders gebruikt deze achterban als ondersteuning voor zijn antimoslim retoriek, maar is dat inderdaad de reden dat mensen op het platteland op hem gestemd hebben? In Spijk, een klein Gelders dorp tegen de Duitse grens, onderzocht ZEMBLA waarom mensen voor de PVV kiezen terwijl er nauwelijks allochtonen wonen. ‘Alles is ter ziele, hier hebben we niks. Wilders moet ook maar eens een kans krijgen’, zegt een van de Spijkenaren in de ZEMBLA-aflevering ‘Henk en Ingrid in Spijk’

Onze oud minister-president Balkenende verdiende vorig jaar 191 duizend euro. Dit is inclusief onkostenvergoedingen, pensioenbijdrage en fiscale bijtellingen. Tweeduizend topmensen bij onder meer ziekenhuizen, universiteiten en woningbouw-verenigingen verdienen meer dan onze premier. In de ZEMBLA-uitzending ‘De balkenendenorm top 2000’ de salaristoppers van 2009 in de publieke sector.

Het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie is een onderzoek gestart naar overtredingen van de milieuwet door het Zeeuwse bedrijf Thermphos, een van de ergste vervuilers van Nederland. Ook onderzoekt het parket een ongeval waarbij vorig jaar twee werknemers om het leven kwamen. Het OM laat dit weten in de aflevering van ZEMBLA ‘Fosfor aan de Schelde’.

4 miljoen mensen in krijgen in Nederland jaarlijks een griepprik. De griepprik is gratis voor ouderen en mensen met een chronische ziekte, maar kost de overheid jaarlijks 55 miljoen euro. Volgens het RIVM, dat verantwoordelijk is voor de vaccinatiecampagne, beschermt de prik tegen de ernstige gevolgen van influenza. Maar klopt dat eigenlijk wel? Hoe effectief is het vaccin? Griepdeskundigen uiten daarover in ZEMBLA hun twijfels.

Van de anderhalf miljoen honden die in Nederland rondlopen, zijn zo'n 500.000 echte rashonden. Deze rashonden, zoals poedels, teckels, golden retrievers en spaniels, genieten het meeste aanzien, omdat die een stamboom hebben. Een echte rashond is kostbaar en voor de nakomelingen wordt grof geld betaald. Fokkers doen er dus alles aan om aan het gewenste schoonheidsideaal van de rashond te voldoen.

Nooit eerder zijn in één klap zoveel geheime militaire en diplomatieke documenten wereldkundig gemaakt als WikiLeaks dit jaar heeft gedaan. In ZEMBLA het verhaal achter deze gesloten organisatie. Terwijl rond voorman Julian Assange een felle discussie woedt – is hij een verkrachter of een heilige? – gaat WikiLeaks onverstoorbaar door met het uitvoeren van een heel eigen politieke agenda. Maar, zo blijkt uit deze uitzending, de manier waarop Assange opereert, stuit intern op kritiek en hij krijgt zelfs te maken met lekken binnen zijn eigen WikiLeaks.