Maklowicz on the go

Londyn to miasto mówiące 500 językami! Trudno znaleźć nację, której przedstawiciele by tu nie mieszkali. Prawie wszystkie z tych nacji gotują i jedzą to, co znają z ojczystego kraju i lubią najbardziej. Wizyta w Londynie to doskonała okazja do spróbowania oryginalnych dań wielu światowych kuchni. Robert Makłowicz sprawdza na miejscu, w różnych dzielnicach, jakość tylko niektórych: hinduskiej na East Endzie, peruwiańskiej i chińskiej w Soho, afro-karaibskiej w Brixton i polskiej w Hammersmith. W bogatym menu odcinka m.in. hinduska pakora z bakłażanem, peruwiańskie ceviche z owoców morza, chińskie pierożki gotowane na parze, krewetki po hongkońsku i kurczaki po jamajsku.

Pouczającą wycieczkę za miasto Robert rozpoczyna od kursu londyńską taksówką do dawnego schroniska dla dorożkarzy, dziś służącego taksówkarzom, gdzie kupuje na drogę klasycznego sandwicza. Celem wyjazdu jest region Cotswolds, park krajobrazowy urzekający angielskimi pejzażami. W wiosce Longborough podróżnik odkrywa XII-wieczny kościół, pub w dawnej stacji dyliżansów i… operę. Wiejski sklep na pustkowiu imponuje bogactwem spożywczej oferty – można tam również kupić kilka rodzajów angielskiego wina. Robert gotuje przed sklepem kotleciki z miejscowej jagnięciny w sosie miętowym, z puree z zielonego groszku. Przed powrotem do stolicy warto obejrzeć rodzinny dom Szekspira w Stratford upon Avon. Na koniec angielska klasyka w gastropubie na East Endzie – steak & kidney pudding.

Do południowego szwedzkiego regionu, sąsiadującego przez Bałtyk z Polską, Robert Makłowicz wkracza przez dobrze znane w Polsce (przynajmniej z drogowskazów) miasto Ystad. To obowiązkowy adres dla miłośników powieściowego i filmowego komisarza Wallandera, którego liczne ślady można tu odnaleźć. Robert próbuje przekąsek słynnego komisarza: kanapki ze szprotką i ciasta Wiener Brot. Bardziej wyrafinowane dania znajduje w restauracji skańskiego szefa kuchni Andersa Vendela, a sam na nadmorskim klifie, w megalitycznym kręgu Wikingów Ales Stenar, przyrządza arcyszwedzkiego tatara śledziowego. Trasę podróży uzupełnia malownicze miasteczko Kivik, wiejskie gospodarstwo ekologiczne i tradycyjna skańska piekarnia.

Zamiłowanie Szwedów do ekologicznego stylu życia widać wyraźnie w Malmö, mieście połączonym z Kopenhagą imponującym mostem nad cieśniną Sund. Na terenach dawnej stoczni powstało wzorcowo przyjazne środowisku osiedle Zachodni Port; słynące również z ekologicznej restauracji, w której krakowski smakosz próbuje m.in. ragoût z policzków wołowych i pureé z pokrzyw z zielonymi szparagami. Na półwyspie Bjäre ma okazję skosztować rocznikowej wódki z młodych ziemniaków, a na zielonej wyspie Styrsö, po której porusza się elektrycznym melexem, przyrządza szwedzką sałatkę z łososiem i bałtycką langustynką. Na deser – ciastka z herbatką w zamku Sofiero, dawnej królewskiej rezydencji przekazanej przez króla społeczeństwu.

Wizyta w drugim co do wielkości mieście Szwecji rozpoczyna się od przeglądu oferty na porannej hurtowej aukcji ryb i owoców morza w porcie rybackim. Goeteborg kocha ryby i oferuje je nawet w budkach z fast-foodem; w jednej z ich Robert zjada smażonego śledzia z arktycznymi jagodami. W centrum miasta trafia do słynnej restauracji Kometen, której szefuje wybitny szwedzki autorytet kulinarny, Leif Mannerström. W asyście gościa z Polski Leif przyrządza marynowanego po szwedzku łososia gravlax, do którego proponuje kawior. Na takie przysmaki nie mogli liczyć dawni marynarze, o czym Robert przekonuje się na pokładzie repliki XVIII-wiecznego statku Götheborg, cumującego w porcie. Na koniec restauracja rybna w miejskiej hali targowej i… muzeum szwedzkiej motoryzacji.

Ten śródlądowy region Szwecji to głównie lasy i jeziora, z największym w kraju Jeziorem Wener. Wraz z miejscowym rybakiem Robert wyrusza łodzią na poranny połów. Złowione ryby oprawia się i wędzi na miejscu. Okazały sandacz prosto z jeziora trafia na patelnię Roberta, którego w kulinarnej sesji wspomaga miejscowy kucharz, strażnik dawnych tradycji. Jego popisowe danie to kolbulle – naleśnikowe placki na wieprzowym boczku, przysmak varmlandzkich smolarzy. W fabryce pieczywa chrupkiego podglądamy linię produkcyjną tego symbolu szwedzkiego stołu, u wiejskich wytwórców czekają własnoręcznie wyrabiane wędliny np. z łosia i sera, a 300-letni młyn w Zielonej Dolinie nadal miele mąkę na znakomity żytni chleb.

Wyruszając z Sighishoary, pięknego miasta ze średniowieczną cytadelą wzniesioną przez niemieckich kolonistów, powszechnie zwanych Sasami, Robert Makłowicz podziwia warowne saskie kościoły w Valea Viilor i Biertanie, których w Siedmiogrodzie jest bardzo wiele. W Medias, dawnej siedzibie Stefana Batorego, poznaje miejscowe wypieki, popularne precle na słono i słodko, a na przydrożnych cygańskich kramach ogląda ręcznie wyrabiane naczynia z miedzi. W wysokich Karpatach bierze udział w poszukiwaniu i degustacji trufli, a po przekroczeniu gór, już na Wołoszczyźnie, trafia do nowoczesnej winnicy. Wraz z miejscowym szefem kuchni przyrządza tam ziemniaczane naleśniki z nadzieniem z kurczaka.

W Sybinie, mieście trzech kultur – niemieckiej, węgierskiej i rumuńskiej – wśród wspaniale zachowanej zabytkowej architektury, Robert Makłowicz wyjaśnia historię siedmiogrodzkich Sasów. Kulinarne tradycje niemieckie odnajduje w kawiarni w stylu wiedeńskim, a rumuńskie – w restauracji podającej słynne kiełbaski mititei. W Dolnym Mieście za murami zagląda na targ, a w lokalu świętującym Oktoberfest konfrontuje menu bawarskie z wędlinami i dodatkami rumuńskimi. W podmiejskim Rasinari, połączonym z Sybinem linią tramwajową, Robert przypomina urodzonych tam Emila Ciorana i Octaviana Gogę, a w górskim kurorcie Paltinis – innego wybitnego myśliciela, Constantina Noicę. Danie główne odcinka: cascaval pane czyli ser panierowany.

Tajemniczy lud Szeklerów zamieszkuje do dzisiaj północny Siedmiogród a ich Święta Skała góruje nad wioską Rimetea, po węgiersku zwaną Torocko. Wioska została starannie odnowiona w latach 90-tych (zdobyła laur „Europa Nostra!”), a w jej centrum stoi zbór unitariański. Udziela on akurat ekumenicznej gościny węgierskim katolikom, licznie przybyłym na mszę świętą… na motocyklach. Robert wyjaśnia cel ich wizyty. Nazajutrz, w miejscowym pensjonacie asystuje przy pieczeniu chleba i zjada z gospodarzem tradycyjne szeklerskie śniadanie. Na obiad kosztuje rumuńskie zupy – flaczki na kwaśno i estragonową – a własnoręcznie, pod Świętą Skałą, gotuje kapustę po szeklersku.

Nad położonym w dolinie Braszowem góruje narciarski kurort Poiana Brasov; tam właśnie rozpoczyna swą podróż Robert Makłowicz zjeżdżając w dół do miasta i delektując się panoramą jego średniowiecznej starówki widzianą ze wzgórz. W restauracji na dawnym saskim rynku kosztuje rumuńskiej specjalności – gołąbków w liściach kiszonej kapusty z mamałygą. W sklepie mięsnym prezentuje miejscowe wędliny oraz… sery. W tradycyjnej karczmie spotyka się przy nieskromnie zastawionym stole z braszowskim promotorem turystyki, a na wzgórzu nad miastem przygotowuje osobiście clatite brasovene cu carne czyli naleśniki z nadzieniem mięsnym.

W bajkowych pejzażach transylwańskich łatwo ulec magii miejsca i uwierzyć nawet w takie bajdy jak ta, że na zamku w Branie Vlad Palownik jako wampir Drakula pił ludzką krew. Robert odcina się od fikcji literackiej i na dziedzińcu zamczyska gotuje jak najbardziej realną tokanitę z wieprzowiny; ukłonem w stronę Drakuli jest dodawane do niej czerwone wino. Bajkową scenerię przypominają też górskie pałace pierwszych królów Rumunii w Sinai, otwarte dla zwiedzających. W karpackiej bacówce krakowski krytyk kulinarny asystuje przy produkcji bryndzy, takiej samej jak na Podhalu, a w myśliwskiej gospodzie w Predeal jest gościem znanego rumuńskiego szefa kuchni – Stefan Bercea przyrządza dla niego dziczyznę.