God in The Netherlands

"God en de Mammon zijn twee heren, die je niet allebei kunt dienen". Een gedachte uit de Bijbel over geld als afgod, die duidelijk aangeeft waar de prioriteiten in het geloof zouden moeten liggen. Maar in de geschiedenis van de Lage Landen speelt geld in de kerk vaak juist een belangrijke en soms bedenkelijke rol. Dat roept weerstand op. Zo vertelt Ernst Daniël Smid van de enige Nederlandse paus ooit, Adrianus. Net als de huidige paus Franciscus is hij wars van de pracht en de praal van de kerk in zijn tijd. We komen ook dominee Udemans tegen, die het goed voorheeft met de steeds rijker wordende koopmannen van de VOC. Áls er maar aan armenzorg wordt gedaan! De priester Gerlachus gaat in bankzaken als hij ziet dat de boeren in zijn omgeving moeilijk aan geld kunnen komen om te kunnen inkopen. Hij legt de basis voor de Rabobank, maar bij hem staat de klant nog écht centraal. Renze Klamer ontmoet een hedendaagse versie van Franciscus met een voor christelijke yuppen lastige boodschap.

Geloof kan mensen inspireren tot het meest vreselijke geweld. Hoe vaak menen gelovigen niet hun God een handje te moeten helpen door naar de wapens te grijpen? Ook christenen. Maar Jezus heeft ook velen geïnspireerd tot pacifisme. In deze aflevering vertelt Ernst Daniël Smid over Jan van Leiden die als leider van de wederdopers een gewelddadig schrikbewind voert in Munster. Opmerkelijk genoeg komt uit deze beweging van wederdopers ook de eerste kerk voort die macht en geweld afzweert voort onder leiding van de Friese uitgetreden priester Menno Simonsz. Een van de beroemdste Nederlandse dominees van de 20e eeuw is de veelkleurige Jan Buskes. Hij wordt als 15-jarige gegrepen door de christelijke geweldloosheid en zet zich tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in voor de vrede, ook als dat hem in botsing brengt met machtige figuren.

Geen gevoeliger combinatie dan God, kerk en seks. Jezus zei opvallend weinig over seks, maar de kerk heeft seks al vroeg tot gevaarlijk terrein verklaard. Nodig voor de voortplanting, maar besmet met verderfelijke lust. De reformatie brengt een voorzichtige verandering. Ernst Daniël Smid brengt in deze aflevering ‘vadertje Cats’ tot leven die heel anders over seks blijkt te denken dan kerkvader Augustinus. Zijn boeken over de vrouw en het huwelijksleven, verlucht met vele plaatjes, staan in veel gezinnen naast de statenbijbel op de schoorsteenmantel. Als de prostitutie in de ogen van Johannes van der Steur te veel ruimte krijgt van de overheid, gaat hij midden in de nacht de hoerenlopers ervan proberen te overtuigen dat ze op de verkeerde weg zijn. Hij moet het regelmatig met een pak slaag of een pot met urine boven op zijn kop bekopen! Maar zijn Middernachtzending zorgt voor heel wat lege peeskamertjes.