Vranckx & de Nomaden

Het Tweestromenland, een eeuwenoude bakermat van beschaving, wordt gevormd door de rivieren Eufraat en Tigris, die vanuit Turkije door het moderne Syrië stromen. Decennialang zijn de kilometerslange rivieren vitale levensaders voor lokale boeren en handelaars in Syrië. Ze dienen als economische ruggengraat voor miljoenen Syriërs en voorzien het hele Midden-Oosten van graan. Maar extreme droogte en de bouw van Turkse dammen die de watertoevoer inperken, bedreigen de landbouw. Als gevolg dreigen de rivieren op te drogen, terwijl politieke belangen, langdurige conflicten en verspreiding van ziektes in de regio het waterbeheer verder compliceren. Nomaden Eugenie D’Hooghe, Kanzi Louagie en Simon Clément reizen naar het Koerdische autonome gebied in Noordoost-Syrië om de impact op lokale boeren te onderzoeken. Staat hun toekomst op het spel? En wat als Syrië niet langer graan kan leveren? Glijdt het land verder weg in armoede, of zijn er alternatieven?

Het Kilembe Mines Hospital in Oeganda is een ziekenhuis met Canadese koloniale roots in Kilembe, aan de Congolese grens. Het kende een turbulente geschiedenis en is broodnodig voor de inwoners van de streek, hoog in de Rwenzori Mountains. Een kleine Belgische vzw, Daktari Project, en de actie van (stagiair) dokters en verplegers van het UZ Gent, zorgde sinds een decennium mee voor een goede werking van het lokale ziekenhuis. Maar door verschillende overstromingen moest het hospitaal sluiten, zodat medische hulp enkel in het lagergelegen Kasese mogelijk werd. Té ver voor mensen in nood. De grote afstand werd meerdere patiënten fataal. Sinds anderhalf jaar wordt een nieuw hospitaal opgebouwd in Kilembe, afdeling per afdeling, met géén tot minimale apparatuur. Nomaden Jules Stallaerts en Seppe Vanden Broeck brengen de urgentie van het hospitaal en de wederopstanding in beeld.

Aan de rook kan je niet ontsnappen als je in het droogseizoen door Bolivia rijdt. Links en rechts verbranden mensen hun vuilnis en hun velden. Vuur wordt hier dan ook al eeuwenlang als landbouwtechniek toegepast, en dat loopt steeds vaker uit de hand. In 2023 brandt er in heel het land maar liefst 3,3 miljoen hectare af. Bossen en graslanden die moeten wijken voor de uitbreiding van de landbouwgrens. Maar achter die cijfers gooit economische en sociale ongelijkheid slechts olie op het vuur. Nomade Anneleen Ophoff bezoekt inheemse gemeenschappen die door de jaarlijkse branden omringd worden, volgt vrijwillige brandweerlieden bij hun bluspogingen, praat met boeren over de balans die zij opmaken en onderzoekt een web van illegale landhandel als politiek steekspel.

Tijdens een roadtrip toont verhalenverteller en journalist Kris Janssens een bitterzoet beeld van zijn nieuwe thuisland Cambodja, waar hij sinds 2016 woont en werkt. Met een mix van vertedering en verwondering kijkt hij naar de snel veranderende samenleving. Voor collega reporter Ruben De Maere is het een eerste kennismaking met Zuidoost-Azië. Hij registreert en interpreteert met de kritische blik van een ambitieuze twintiger. Gaandeweg raakt hij in de ban van dit betoverende koninkrijk. Het ontwikkelingsland staat op een kantelpunt. Het woelige Rode Khmer-verleden is eindelijk verteerd en de huidige generatie twintigers, geboren nà de moeilijke jaren tachtig en negentig, heeft de blik op de toekomst. Toch is er ook nood aan stabiliteit. Kriskras door het land laveren Ruben en Kris tussen traditie en hoop, tussen platteland en stad, tussen houvast en vooruitgang. En af en toe slaan ze nog eens groezelige zijwegen in, vòòr die definitief verdwenen zijn.

In een dorp in de Maya-jungle van Yucatán, Mexico, vinden we een groep inspirerende Maya-atleten die vastbesloten zijn om de oudste balsport ter wereld, pok-ta-pok, nieuw leven in te blazen. Deze sport werd 500 jaar lang verboden na de komst van de Spaanse veroveraars en herwint nu aan populariteit doordat de Maya-nakomelingen geselecteerd zijn om Mexico te vertegenwoordigen in het pok-ta-pok WK in Belize. Maar het pad naar het toernooi is niet gemakkelijk voor deze atleten. Zonder paspoorten, geld of steun van de overheid staan ze voor een enorme uitdaging om naar Belize te kunnen gaan. Het team bedenkt een laatste wanhopig plan om hun reis veilig te stellen en hun land trots te vertegenwoordigen. Nomaden Daniel en Itza volgden het team gedurende 6 maanden en maakten een reportage over identiteit, veerkracht en de verenigende kracht van sport in een gemeenschap die in Mexico vaak over het hoofd wordt gezien. Zal het team hun droom kunnen waarmaken?

Zuid-Afrika, het queerparadijs, of dat is toch wat er gezegd wordt. We kennen de beelden van de jaarlijkse pride in Johannesburg. Zuid-Afrika is dan ook het enige land op het hele Afrikaanse continent waar LGBT-personen gelijke rechten hebben, en ook kunnen trouwen. Alleen: het contrast tussen de grondwet en de dagelijkse realiteit is groot: In de townships van Johannesburg strijden queerpersonen elke dag voor hun leven. Fysieke agressie, verkrachting, of moord, is wat ze riskeren. Elk jaar worden er meer dan 500 lesbische vrouwen verkracht, omwille van hun geaardheid. En ook transpersonen hebben het zwaar te verduren, omdat ze afwijken van de klassieke gendernorm. Daarom houden ze in de township Soweto een activistische pride. Nét daar, op de plek waar de haatmisdrijven plaatsvinden, willen ze de straten claimen en tonen dat ze zichzelf durven zijn.

Sinds de laatste uitbarsting op het schiereiland 800 jaar geleden, is de aarde weer ontwaakt in Grindavik. Het pittoreske vissersdorpje in IJsland werd een tijdje geleden opgeschrikt door een plotse reeks aardbevingen, die vulkaanuitbarstingen in de regio voorspelden. Deze sluimerende dreiging houdt sindsdien de levens van de 4000 inwoners in zijn greep, en beïnvloedt de toekomst van dit prachtige gebied. De toenemende seismische en vulkanische activiteit wordt op de voet gevolgd door heel het land, maar evengoed door natuurliefhebbers en vulkanologen wereldwijd. Op dit moment dreigt Grindavik bedolven te worden onder de lava indien een of meerdere uitbarstingen zich voordoen: een scenario dat volgens experts realistisch is.

Palestijnse christenen vormden ooit een aanzienlijk deel van de bevolking in het Heilige Land, maar maken vandaag minder dan een procent uit van de Palestijnse bevolking in Israël en de bezette gebieden. Door de moeilijkheden voelen steeds meer Palestijnse christenen zich genoodzaakt te vertrekken, maar velen willen hun thuisland niet verlaten. Nomaden Hanaa El Hajji en Goran Verluyten trokken in de week voor Pasen naar de bakermat van het christendom. Ze bezochten vrienden en kennissen in Nazareth, Bethlehem en Jeruzalem, belangrijke christelijke oorden, om te kijken hoe het de steeds kleiner wordende minderheid vergaat. Laten de huidige omstandigheden feestelijkheden toe en is er dit jaar überhaupt reden tot feestvieren? Hoe gaan de Palestijnse christenen om met de bezetting en blijven er binnenkort nog christenen over in het land van de Bijbel?

Alexandrië is na Caïro, de grootste stad van Egypte. De bevolking telt momenteel 4,5 miljoen inwoners en dat aantal blijft stijgen. Ook het zeeniveau blijft stijgen. De overheid wil de zee op afstand houden door extra grond aan te voeren verhuurt de zeedijken aan privébedrijven om er winst uit te halen. Tot 2006 was het niet toegestaan om het uitzicht op zee vanaf de kustweg te blokkeren. Maar door nieuwe regels en een gebrek aan regelgeving tijdens de revolutie, ontstond het fenomeen van het bouwen van muren en hekken. En nieuwe gebouwen zijn veel hoger dan de vier bouwlagen die vroeger toegestaan waren.

Kakungu volgt het zeldzame masker dat na bijna 70 jaar terugkeert naar Congo. Koning Filip gaf het in 2022 aan president Tshisekedi. Ooit te zien in het AfricaMuseum in Tervuren, is het masker nu als bruikleen te bewonderen in het Musée Nationaal de la RDC. Dit zorgt voor opschudding bij het Suku-volk in Kwango, diep in het Congolese binnenland. Ze willen het masker terug om hun voorouders te eren. Nomaden Job Van Nieuwenhove, Don Moussa Pandzou en Adriaan De Loore reizen door Congo. Een reis die onthult hoe het masker het koloniale verleden doet herleven en de identiteit en toekomst van de Suku beïnvloedt.

De vrouwen van Las Amazonas de Yaxunah hebben zich losgemaakt uit de verstikkende greep van machismo in hun gemeenschap om hun passie voor softbal te volgen. Op blote voeten en gehuld in traditionele huipiles — hun typische kleurrijke inheemse kleding — spelen deze Mayavrouwen niet alleen op de dorre velden van hun dorp, maar ook in grootse stadions zoals het Chase Field in Phoenix. Nomaden Britt Valkenborghs en Eva Verbeeck maken kennis met de moeders van het verzet. Dit verhaal is er een van contrasten tussen generaties. Enedina, die nooit mocht studeren en door haar man werd tegengehouden om te sporten, vertegenwoordigt een tijd waarin vrouwen nauwelijks keuzes hadden. Tegenover haar staan jonge vrouwen zoals Nayeli, die wél heeft kunnen studeren, en Citlali, die zelfs in de VS mag gaan softbal spelen. In amper een paar jaar tijd hebben deze vrouwen niet alleen hun eigen toekomst getransformeerd, maar ook die van hun kinderen en kleinkinderen.

Latino’s die in de VS voor Trump gaan stemmen: ze bestaan en ze zijn met veel meer dan je zou denken. Nomade Alex Cordova reist naar de Verenigde Staten in de aanloop naar de presidentsverkiezingen. Hij onderzoekt de rol van de ​ kerk, politiek en identiteit in de context van de verkiezingen van 4 november. Lenka Mendoza is een Peruaanse zonder verblijfsvergunning. Ze woont in de staat Virginia. Als activiste strijdt ze voor de rechten van de LGBTQ+-gemeenschap. Het recht op abortus botst met de conservatieve positie van haar evangelische kerk, waardoor ze in conflict komt met andere kerkleden die vaak de Republikeinse partij steunen omdat die de conservatieve waarden van hun kerk vertegenwoordigt.

Pakistan is niet zozeer een land met een leger, maar eerder een leger met een land. Net zoals de zwarte wouw, een machtige roofvogel, houdt de krijgsmacht de bevolking van Pakistan nauwlettend in de gaten. Het land, een kernmacht met 260 miljoen inwoners, beleeft momenteel de donkerste dagen sinds zijn ontstaan. Terreurgroepen vieren hoogtij, de rijen bij voedselbedelingen worden steeds langer, en de klimaatcrisis laat zich elk jaar harder voelen. De militaire machthebbers lijken niet in staat of niet bereid om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Nomaden Willem De Maeseneer en Robbe Vandegehuchte reisden door het land om te onderzoeken hoe de Pakistanen omgaan met de constante dreiging die in de lucht hangt.

Zes jaar geleden vertrokken Mustafa, Mohammed en Osamah alleen en als minderjarigen van Baghdad naar België. Elk om hun eigen redenen hoopten ze hier een nieuw leven te beginnen. Hun aanhoudende situatie waarin ze zonder papieren in Antwerpen verblijven zorgt alleen voor weinig hoop: ze hebben geen recht op onderwijs of werk. Bovendien bestaat er tijdens hun streven naar papieren geen kans om hun familie terug te zien. Joran M.C. Simoens leerde de jongens kennen als jongerenwerker bij PSC Jongeren en raakte bevriend met hen. Hij besloot hun leven in Antwerpen te filmen en trok met de beelden richting Baghdad om aan hun families te tonen. De reportage die eruit voortvloeide onderzoekt de redenen en gevolgen van hun vertrek. Tegelijk toont het ook hoe de families net als Irak zelf verscheurd zijn door het verleden, maar er toch alles aan doen om een nieuwe toekomst op te bouwen.