Sözden Öte

Bu ilk bölümde konumuz; Kuran ve Sünnet... Kuran ve Sünnet başlığı altında, Kur’an nedir?, Kur’an bütün içeriğiyle din midir, dinî midir?, Kur’an’la sağlıklı bir ilişki kurma nasıl gerçekleşir?, Kur’an tek başına dinde yeterli kaynak mıdır?, Kur’an’ın sünnetten, başka bir ifadeyle, Kur’an’ı insanlıkla buluşturan Hz. Peygamber’den ayrı olarak değerlendirmek, bu ikisini ayrı kompartımanlara yerleştirmek doğru mudur?, Hz. Peygamber’in sünneti denilince, bundan ne anlamak gerekir. Hz. Peygamber’in sözleri olarak bilinen ve “hadis” denilen bilgilerin tümü otantik ve güvenilir midir? gibi toplumsal ayrışmaya sebep oluşturan meseleler açığa kavuşuyor.

İkinci bölümde konumuz: Kur'an'da Gaybi-Ruhani varlıklar ve bunlarla ilgili inanç problemleri... Beyza Hakan ve Prof. Dr. Mustafa Öztürk 24 ekranlarında ezber bozmaya devam ediyor. Kur’an-ı Kerim’de bu varlıklar nasıl geçiyor? Şeytan’ı nasıl anlamak lazım? Cinlerden nasıl bahsediliyor? Cin ve Şeytan’ı tasvir eden şekiller, çizimler, filmler gerçekçi mi? Sihir ve Büyü var mıdır? Peygamber Efendimize büyü yapılmış mıdır? Felak ve Nas Sureleri bunun için mi indirilmiştir?

Üçüncü bölümde konumuz: Kur'an-ı Kerim'de Hristiyanlık... Beyza Hakan ve Prof. Dr. Mustafa Öztürk konukları Prof. Dr. Mahmut Aydın ile Hz. İsa'nın akibetini konuştular. Kur’an-ı Kerim’de Hristiyanlık, Hz. İsa ve Hz. Meryem bahsi nasıl geçiyor? Hz. İsa’nın babasız olması, çarmıha gerilmesi nasıl açıklanıyor? Hz. İsa’nın mucizeleri arasında yer alan ‘ölüyü diriltmesi’ nasıl oldu? Mesih sıfatı nasıl anlaşılmalı? Hz. İsa'nın göğe yükseltilmesi Kur'an'da nasıl geçiyor? Barnabas İncil'i gerçeğe en yakın olanı mı? Dinler Arası Dialog projesi Teolojik açıdan ne anlama geliyor? Gülen Hareketi Dinler Arası Dialog projesiyle ne amaçlıyor?

Kur’an’da Yahudilik ve Yahudilerden çokça söz edilme sebebi nedir? İsrail kimdir, İsrailoğulları kimlerdir? İsrailoğullarının Allah tarafından seçilmiş bir kavim olduğunu bildiren ayetler nasıl anlaşılmalıdır? Kur’an’da vaat edilmiş topraklar söz edilmesi ne anlama geliyor? Yahudilerin “Biz Allah’ın oğullarıyız” iddiası hangi gerekçelere dayanıyor? Hz. Peygamber ve ilk Müslümanların Yahudilerle ilişkileri nasıldı? Kur’an’da Yahudilerin cezalandırılmasıyla ilgili ayetlerdeki ana temalar nelerdir? Musa ve Yahudi şeriatıyla İslam şeriatı arasındaki benzerlikler nelerdir? Tevrat Hz. Musa’ya verilen kitabın adı mıdır yoksa Medine Yahudilerinin kutsal saydıkları kitapların toplamı mıdır? Yahudilik, Siyonizm ve modern İsrail kavramları birbirleriyle nasıl ilişkilendirilebilir?

Kurban Nedir? Farklı din ve kültürlerde kurban ritüelleri nasıl gerçekleştiriliyor?Kurbanın çok eski bir pagan geleneği olduğu iddiası nasıl değerlendirilmelidir? Kevser suresi kurbanla ilişkili midir? Kurbanla ilgili ayetler bize ne söylemektedir? Nezr-adak kurbanı nasıl değerlendirilmelidir? Kurban kesmek yerine fakir-fukaraya maddi yardımda bulunmak gerektiği iddiası ne kadar doğru? Kurban, sadece hayvan boğazlamak ve kan akıtmak mıdır? Günümüzde kurban ibadetiyle ilgili uygulama problemleri nelerdir?

Selef, Selefiyye ve Selefîlik nedir? Bir tek ya da tek tip Selefilikten söz etmek mümkün müdür? Vehhâbilik nedir? Ne zaman ve ne şekilde ortaya çıkmıştır? Vehhâbiliğin ayırt edici özellikleri nelerdir? Selefîlik ile Vehhâbilik arasında ne tür bir ilişki vardır? Işid Örgütünün Selefîlik ve Vehhâbilikle İlgisi var mıdır? Işid Modern Hâricîlik midir? Işid’in ürettiği şiddet ve terörün İslam ve cihadla ilişkilendirilmesi imkân dâhilinde midir?

Mezhep ne demektir?, Mezhep dinin kendisiyle özdeş midir?, İslam’da mezhepleşmenin sebepleri nelerdir?, Mezheplere ayrılmanın dinî hükmü nedir? Yetmiş üç fırkaya bölünme hadisinin aslı var mıdır? Eğer varsa bu hadis nasıl anlaşılmalıdır? Dört hak mezhep ne demektir? “Avamın/Halkın Mezhebi olmaz” sözü ne anlama gelir? Günümüzde kaç mezhep mevcuttur? Dünya üzerindeki 1,5 milyar Müslümanın mezheplere göre dağılımı nasıldır?

Sünnilik kavramının tarihsel kökleri nelerdir? Sünni kimliği oluşturan temel unsurlar nelerdir? Sünnilik iktidar mezhebi midir? Ehl-i Sünnet bugün kimler tarafından temsil edilmektedir? Hilafet teorisi ve dayanakları nelerdir? Maturidilik çalışmalarının anlamı ve vaad ettikleri nelerdir? Ehl-i Sünnet kavramı ya da tanımlaması ne anlama gelir? Ehl-i Sünnet tarihsel süreçte değişim ve dönüşüm geçirmiş midir? Ehl-i sünnet kelamında Eşarilik ve Matüridilik mezhepleri arasındaki temel farklar nelerdir? Ehl-i Sünnet’in siyaset teorisi nasıldır? Günümüz dünyasında tek tip bir Ehl-i Sünnetten söz edilebilir mi?

Hz. Peygamber kaç savaşa katılmıştır? Hz. Peygamber’in gazveleri salt savunma amaçlı mıdır? İslam esenlik ve barış dinidir; o halde Hz. Peygamber’in gazveleri nasıl izah edilmelidir? “İslam kılıç dinidir” şeklindeki oryantalistik söylemin doğruluk değeri var mıdır? “Haram aylar sona erdiğinde müşrikleri yakaladığınız yerde öldürün” mealindeki ifadeyle başlayan Tevbe Suresi, gayr-i müslimlerle ilişkide saldırmazlık prensibini içeren diğer bütün ayetlerin hükmünü iptal etmiş midir? Kur’an’da cihad kavramının anlamı ve kapsamı nedir? Cihad savaşmak anlamına indirgenebilir mi?

Meal Ne demektir? Meal tercümeden farklı bir şey midir? İlk mealler ne zaman ortaya çıkmıştır? Merhum Elmalılı Hamdi Yazır’ın bu konudaki katkısı nedir? Mehmet Akif Ersoy’un Kur’an mealinin akıbeti ne olmuştur? Cumhuriyet döneminde meallerin ortaya çıkışıyla ulus devlet, milli din, ana dilde ibadet gibi ideolojik projeler arasında ne tür bir ilişki vardır? 1930’lu yıllarda Türkçe Kur’an çevirileri üzerinden dinî alanda ne tür operasyonlar gerçekleştirilmiştir? Meal, çağdaş Müslümanların Kur’an’dan beklentilerini, meraklarını ve isteklerini karşılayan anlamı mı yoksa Kur’an’ın nazil olduğu dönemde ilk muhataplar ve ilk müslüman nesillerce anlaşılan manayı mı yansıtmalıdır? Sadece meal okumakla Kur’an anlaşılabilir mi?

Tefsir nedir, ne değildir? Tefsirin sınırları nerede başlar, nerede biter? Tefsir bir ilim dalı mıdır yoksa dinî ilimlerin toplamı mıdır? İslam tefsir tarihinde ne tür kırılmalar yaşanmıştır? Tefsir tarihinde ön plana çıkan müfessirler ve eserler hangileridir? Osmanlılar döneminde hangi tefsirler tercih edilmiştir? Osmanlı tecrübesinde meal okumak ve Kur’an’ı mealden öğrenmek gibi bir gelenek var mıdır? Cumhuriyet dönemine ait kaç tefsir vardır? Öncelikle ve özellikle hangi tefsirler okunmalıdır? Bugünün ihtiyaçlarını karşılayacak bir tefsir hangi özelliklere sahip olmalıdır?

Kur’an nedir? Kur’an ne demektir? Kur’an’ın mübarek oluşu ne anlama gelir? Kur’an’ın nuzülü ne manaya gelir? Nuzül, inzal, tenzil kavramları inmek, indirmek mi, yoksa ilahi bir lütuf, ikram mıdır? Kur’an ile ilişkimiz nasıl olmalıdır? Kur’an’ın dua maksadıyla okunması hakkında ne söylemek gerekir? Ölünün ardından okunan duanın ölüye faydası var mıdır? Kur’an’dan fal bakmak gibi adetler meşru kabul edilebilir mi? Kur’an’da her şey var mıdır? Kur’an’ın şifa olduğunu bildiren ayetlerde yer alan ‘şifa’dan maksat nedir? Kur’an peygamberimizden bağımsız olarak değerlendirilebilir mi?

Kur'an'da yüzlerce kez geçen ilim kelimesi ne anlama gelir? ‘Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?’ ayeti neyi öğütler? İslamın ilk emri ‘Oku’ ayetinin bilimle ilişkisi var mı? Kur’an’ın seküler anlamda okumak-yazmakla ilgili mesajı var mı? Kur’an’da modern bilimsel buluşlara işaret eden ayetler var mı? Modern bilimin yeni keşfettiği gerçekleri Kur’an 15 asır önceden haber verdi mi? Yedi kat sema, iki su kütlesinin birbiriyle kesişmesi, göklere çıkılması, yeryüzünün kenarından köşesinden eksiltilmesi, evrenin genişlemesi, göklerin ve yerin başlangıçta bitişikken sonradan ayrılmasıyla ilgili ayetler gerçekte ne söyler? Kur’an’ın bilimselci yorumu gerçekte hangi sebeple ortaya çıkmıştır?

Kur’an’da yaratılışla ilgili geçen kavramların anlamları nelerdir? Kur’an’da yoktan yaratmayı ifade eden bir kelime ve kavram mevcut mudur? Kur’an’da gökler ve yerin, diğer bir deyişle evrenin yaratılış biçimi nasıl anlatılır? Göklerin ve yerin altı günde yaratılmasıyla ilgili “altı gün” tabiri ne manaya gelir? Göklerin ve yerin yaratılışında öncelik-sonralık var mıdır? Adem, beşer ve insanın yaratılışı nasıl olmuştur? “Nefs-i vâhide”den yaratılış ve kaburga kemiği meselesi nedir? İnsanın toprak, çamur ve sudan yaratılışı nasıl gerçekleşmiştir? Yaratılışta evrim meselesi nasıl açıklanabilir?

Tesettür nedir? Cahiliye devri Arap toplumunda tesettür geleneği var mıdır?Kur’an’da tesettürle ilgili geçen ayetlerin indirilme sebepleri nelerdir? Himâr, Ziynet, Cilbab, Hicab gibi kelimeler nasıl açıklanır? Haremlik-selamlık uygulamasının kökeni nedir? Setr-i avret meselesi nasıl açıklanır? “Başörtüsüyle ilgili ayetteki hüküm farz değildir” görüşü sağlıklı ve tutarlı mıdır? Tesettür konusunda Hz. Peygamber’in sünneti ve Müslümanların tarihi tecrübedeki uygulaması nasıl ve ne şekildedir? Tesettür meselesinin günümüz Türkiye’sinde tartışma konusu yapılmasının asıl sebepleri nelerdir?

İslam ve Müslümanlar için “Öteki ya da Ötekiler” var mıdır? Müşrikler ile Yahudiler ve Hıristiyanlar aynı “öteki” kategorisinde midir?“Öteki” açısından münafıklık ve münafıklar hangi kategoriye dâhildir? Kur’an’ın müşrikler, Yahudiler ve Hıristiyanlarla ilgili tutumu aynı mı yoksa farklı mıdır? Hz. Peygamber ötekilerle ilişkisini nasıl düzenlemiş ve ötekine benzeme konusunda neler söylemiştir? Hz. Peygamber’in ötekine benzememeyle ilgili hadisleri nasıl anlamalıyız? Bu bağlamda Noel ve Yılbaşı kutlamaları nasıl değerlendirilmelidir? Müslümanların ötekilerle ilişkisi nasıl olmalıdır?

Gülen Cemaatinin evreleri ve evrimleşme süreci nasıl tamamlandı? Gülen Cemaatiyle Said Nursi ve Risale-i Nur ilişkisi nasıl konumlandırılabilir? Cemaatin hareket stratejisindeki tasavvufi referanslar mutlak biat ve sadakat ilkesi çerçevesinde açıklanabilir mi? Cemaatin hareket stratejisinde tedbir, takiyye, ismet ve masumiyet gibi Şii referansları ne anlama geliyor? Gülen Cemaatinin İslam tarihinde ve günümüzdeki benzerleri nelerdir? Gülen Cemaatinin Türkiye’deki diğer cemaatler ve İslami gruplarla ilişki biçimi nasıldır? Gülen Cemaati içeride sıkı gelenekçi ve dışarıda modernist gibi çifte standartçılık ilkelerini bünyesinde taşıyor mu?

Kıssa ne demektir? Tarihî gerçeklik açısından Kur’an kıssaları nasıl değerlendirilmelidir? Kur’an kıssalarının kaynağı eski ahit midir? Kur’an metninin yaklaşık üçte birinin kıssalardan oluşması nasıl izah edilmelidir? Kur’an’da sembolik içerikli kıssalar var mıdır? Bazı kıssaların Kur’an’da birkaç kez geçmesi “tekrar” anlamına gelir mi? Kıssalardaki amaçlar ve mesajlar nelerdir? Kur’an’daki kıssalar ilk müslüman nesiller tarafından nasıl yorumlanmıştır? Kur’an kıssaları bağlamında İsrâiliyyât meselesi nasıl algılanmalıdır? Modern dönem İslam dünyasında Kur’an kıssalarına ilişkin yeni yaklaşımlar nelerdir?

Ölüm ne demektir? Ölüm ile uyku arasında ne tür bir hısımlık var mıdır? Kur’an’da ölüm nasıl anlatılır? Kur’an’ın ürkütücü ölüm tasvirleri kimlerle ilgilidir? Klasik dönem İslam düşüncesinde ölüm nasıl algılanmıştır? Modern çağ insanının ölümle başı niçin hoş değil? Günümüzde ölüm niçin çok kere skandal gibi karşılanır? Ölüm korkulup ürkülecek bir şey midir? Ölümün iyi bir vaiz olması ne demektir? Ölümden sonra insanı bekleyen şeyler nelerdir? Kabir hayatı veya berzah âlemi mefhumunu nasıl anlamak gerekir?

DİNLERE GÖRE “ŞİDDET” NEDİR? HABİL İLE KABİL KISSASINDAN BU YANA ŞİDDETLE İLİŞKİLENDİRİLEN KISSALAR VE HADİSLER NASIL AÇIKLANIR? HZ. MUHAMMED'İN ŞİDDETE KARŞI TUTUMU NASILDI? HIRİSTİYANLIKTA ŞİDDETİN TEOLOJİK TEMELLERİ NASIL KURULMUŞTUR? İNCİLLERDE HIRİSTİYAN OLAN VE OLMAYAN AYRIMI NASIL İŞLENİR? HAÇLI SEFERLERİ VE ENGİZİSYON’DA UYGULANAN ŞİDDET NASIL VUKU BULDU? GÜNÜMÜZDE HIRİSTİYANLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN ŞİDDET EYLEMLERİ NELERDİR? YAHUDİLİKTE KUTSAL SAVAŞ MESELESİ NASIL AÇIKLANABİLİR? ŞİDDET BAĞLAMINDA DİN-DEVLET-POLİTİKA İLİŞKİLERİ NASIL TANZİM EDİLİYOR?

Kur’an-ı Kerim’de dünya-ahiret ayrımı nasıl anlatılıyor? Dünya hayatının olumsuz tasvir edilmesinin sebepleri nelerdir? Kıyamet tasvirleri Kuran’da nasıl geçiyor? Kıyametin kopacağı zamanı tahmin etmek mümkün mü? Kıyamet alametleri gerçekleşmeye başladı mı? Diriliş ve haşir nasıl gerçekleşecek? Mizan ve sırat meselesi Kuran’da geçiyor mu? Cennet ve Cehennem, İslam’da ve diğer dinlerde nasıl tasvir ediliyor? Cehennem azabı ebediyete kadar sürecek mi?

Kur’an’da kadınlarla ilgili genel tanımlamalar nasıl geçiyor? Cahiliye dönemi ve İslamiyet’te kadın algısıyla ilgili temel farklar neler? Hz. Peygamber döneminde kadının yeri ve kadınların sosyal hayattaki rolleri nasıldı? Geleneksel tefsir, hadis ve fıkıh kaynaklarında kadınlara biçilen roller nelerdi? Günümüzde Müslüman kadın algısıyla ilgili sorunlar neler? Kur’an kadın hakları konusunda hangi hükümlere sahip? Feminizm İslam’la bağdaştırılabilir mi? Hem Müslüman hem de feminist olmak mümkün mü?

Kadın hareketleri ve feminizm kavramı nasıl açıklanabilir? Din ve feminizm’in bağlantısı var mıdır? Feminist teoloji aslında neyi ifade ediyor? Feminizmin farklı versiyonları birbirinden nasıl ayrılıyor? Feminist kadın hareketini besleyen düşünce akımları neler? Batı dünyasında ve son dönem Osmanlıda kadın hareketleri nasıl gerçekleşti? Osmanlıcılık ve Kadın kavramı nasıl ilişkilendirilebilir? Cumhuriyet döneminde kadın hareketleri nasıl bir şekil aldı? Sosyalist kadın hareketleri nasıl bir evrim geçirdi? Feminist din algısı nasıl açıklanabilir? Hem feminist hem de Müslüman olmak mümkün mü?

İslam’ın temel inanç ilkeleri açısından kutsal ve kutsallık nasıl tanımlanabilir? Kutsalın tüketilmesi, şeyleştirilmesi ve dünyevileşmeye kurban edilmesi nasıl izah edilmelidir? Kur’an’da kutsallıkla ilgili kavramlar nelerdir? Kuds, kudüs, mübarek, hürmet, haram gibi Kur’an kavramlarının kutsallıkla ilişkisi nedir? İslam’da mutlak kutsal nedir? Allah’ı Kuddûs sıfatı ne anlama gelir? İslam açısından zaman, mekân ve bazı eşyaların kutsallığı var mıdır? Kadir Gecesi, Leyle-i Mübâreke, Ramazan Ayı, Mescid-i Haram, Kâbe, Safa-Merve gibi zaman ve Mekânların kutsallık değeri ve anlamı nedir? Kutsal emanet kavramını nasıl anlamak gerekir? Hırka-ı Şerif, Sakal-ı Şerif, Dendân-ı Saadet diye bilinen kutsal emanetlerin otantik ve sembolik değeri nedir?

KLASİK İSLAM DÜŞÜNCESİNDE FARKLI SÖYLEMLER NELER? KABİLE REFERANSLI TEPKİSEL DİN SÖYLEMİ, YANİ HARİCİLİK NASIL AÇIKLANABİLİR? AKILCI VE REYCİ DİN SÖYLEMİ NEDİR? GELENEKÇİ VE MUHAFAZAKÂR DİN SÖYLEMİ HANGİ DİNAMİKLERDEN GÜÇ ALIYOR? SİYASİ KARİZMATİK LİDERCİ DİN SÖYLEMİ YANİ ŞİİLİK HAKKINDA AZ BİLİNEN GERÇEKLER NELER? TÜRKİYE’DEKİ DİN SÖYLEMLERİ HANGİ ÖZELLİKLERE SAHİP? TÜRK-İSLAM SENTEZİ HANGİ KAYNAKLARDAN BESLENİYOR? CEMAATLER VE TARİKATLER DİNİ HAYATIN NERESİNDE?

Kur’an vahiylerinin yazıyla kayıt altına alınma biçimi ve süreci nasıl işledi? Vahiy kâtiplerinin fonksiyonu neydi? Peygamber devrinde Kur’an’ın iki kapak arasına cem edilmemesi neyi ifade diyor? Hz. Peygamber ve Cibril arasında karşılıklı okuma ve sunum olayı nasıl gerçekleşti? Hz. Ebu Bekir döneminde Kur’an’ın iki kapak arasında toplanması süreci nasıl tamamlandı? İlkyazım ve okuma farklılıkları nelerdi? Kâtiplerin imlada yanılgılara düştüğü iddiası gerçek mi?

Türkiye’nin ilahiyat birikimi ne durumda? Bu birikimin cumhuriyet yıllarındaki seyri nasıl devam etti? İlahiyat alanındaki akademisyen kimliğinin özellikleri neler? Din adamlığı mı ilim adamlığı mı ön planda? İlahiyat çatısı altında İslami ilimlerin eğitim ve öğretimi nasıl yapılıyor? Kur’an ve tefsir çalışmalarının geçmişi, bugünü ve geleceği nasıl şekilleniyor? Gelenekte bâtınî, işârî, hurûfî yorum tarzları ile günümüzde bilimselci yorum akımının amaçladığı hedef ne?