Bariloche

In een idyllische omgeving aan het meer van Bariloche met prachtig uitzicht op de besneeuwde bergtoppen van Patagonië zijn we te gast ten huize Reni Viaene. Op de Olympische Winterspelen van Grenoble in ‘68 was Reni de enige Vlaamse deelneemster, weliswaar skiënd voor haar geboorteland Argentinië. Zij werd in 1950 geboren als tweede dochter van het Vlaamse echtpaar in ballingschap Michel Viaene en Yvonne Bijnens. Vader Michel vecht tijdens de Tweede Wereldoorlog als Oostfronter met het Duitse leger tegen de Russen in Stalingrad. Moeder Yvonne treedt op haar 19de als vrijwillige verpleegster in dienst het Duitse Rode Kruis. Na de bevrijding worden beiden door het Belgische krijgshof veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen met verlies van hun burgerrechten. Yvonne zit haar straf uit, Michel duikt onder met valse papieren. Wanneer Yvonne in 1948 vrij komt, trouwt het koppel clandestien voor de kerk en vluchten ze naar Zuid-Amerika.

Deze aflevering vertelt het verhaal van de Vlaamse nazisymphatisant Antoon Maes die, op de vlucht voor de doodstraf in België, vanaf 1950 in Bariloche uitgroeit tot één van de meest gevierde kunstschilders in Argentinië. Al tijdens het interbellum is Maes, een zelfverklaard bouwkundige, schilder en dichter, erg actief in Vlaams-nationalistische kringen. Hij onderhoudt nauwe contacten met enkele gelijkgestemde expressionisten uit de Latemse School zoals Hubert Malfait en Albert Servaes. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kiest hij als lid van de Vlaamse SS en de politieke partij DeVlag onvoorwaardelijk de kant van de Duitse bezetter.

De derde aflevering schetst een breder beeld van Bariloche als schuiloord voor gevluchte oorlogsmisdadigers en collaborateurs uit Europa na de Tweede Wereldoorlog. Honderden families met een zwart oorlogsverleden vonden hier in het verre Patagonië een ideale bestemming om ongemoeid en goed verborgen een nieuw leven op te bouwen. Al in de jaren 1930 groeide Bariloche uit tot een welvarende pleisterplaats voor aanhangers van de Germaanse cultuur en nationaalsocialistische sympathieën. In de plaatselijke Duitse taalschool wapperde de vlag met hakenkruis en ‘Mein Kampf’ van Hitler was er het belangrijkste oefenboek.

In deze aflevering gaan we op bezoek bij Pablo Sys. Met veel liefde en bewondering vertelt hij over zijn boksende grootvader Karel. Oostendenaar Karel Sys was tijdens de bezetting dé toonaangevende sportfiguur in Vlaanderen. Als sterke, getrainde bokskampioen beantwoordt de populaire en Vlaamsgezinde Sys aan het Arische ideaalbeeld en wordt hij een uithangbord in de Duitse propaganda. Sys maakt bij gratie van het naziregime sportieve en financiële furore met onder meer prestigieuze kampen in Berlijn en schopt het in 1943 tot Europees kampioen bij de zwaargewichten. Pablo Sys ziet zijn opa Karel dan ook helemaal niet als collaborateur, maar wel als slachtoffer van de Duitse propaganda. Na de bevrijding betaalt Karel Sys wel een prijs voor zijn samenwerking met de nazi's. Hij zit acht maanden in de cel, verliest zijn burgerrechten en krijgt geen bokslicentie meer. Hij wijkt uit naar Argentinië waar hij zijn carrière als bokser wel kan herlanceren. Maar op privévlak wordt het gezin Sys a

In de twee laatste afleveringen wordt ingezoomd op het bewogen politieke en persoonlijke verhaal van twee markante Vlaamse collaborateurs: Jetje Claessens en Camiel Baeck. Jetje Claessens is tijdens de oorlogsjaren als hoofdleidster van de Vlaams-nationalistische jeugdbeweging ‘Dietsche Meisjesscharen’ een van de belangrijkste vrouwen uit de Vlaamse collaboratie. Camiel Baeck, die door de Duitsers in 1941 op de burgemeestersstoel van Mechelen wordt geplaatst, bestuurt de stad met harde hand als een ‘kleine Hitler’. Na de bevrijding worden beiden veroordeeld tot de doodstraf, maar ze kunnen hun leven ongestoord voortzetten in Argentinië. In de Argentijnse kuststad Mar del Plata gaan we op bezoek bij Pieter Delaeter, die hier in 1953 wordt geboren als tweede zoon van Jetje Claessens en gewezen Oostfronter Frank Delaeter. Pieter is zelf nooit in België geweest maar voelt zich door zijn opvoeding wel een echte Vlaming.

De nazaten van de collaborateurs kennen de ongemakkelijke waarheid over hun ouders niet. Ook in deze laatste aflevering gaat Bariloche dieper in op het levensverhaal van Jetje Claessens en Camiel Baeck. Jetje Claessens, ter dood veroordeeld voor haar rol als hoofdleidster van de ‘Dietsche Meisjesscharen’, ontloopt na WOII de uitvoering van haar straf door bemiddeling van haar dooppeter en toenmalige eerste minister van België Camille Huysmans. Nadat Jetje vanuit de gevangenis getrouwd is met haar naar Argentinië gevluchte jeugdvriend en oostfronter Frank Delaeter, wordt ze in 1951 vrijgelaten met het bevel het Belgisch grondgebied direct te verlaten. Het koppel sticht een gezin in Argentinië en onderhoudt er nauwe contacten met andere uitgeweken Vlaamse gezinnen.