Andere Tijden

Deze maand was hij weer in het nieuws: oud SS-er Erich Priebke, in 1998 in Italië wegens oorlogsmisdaden veroordeeld tot levenslang. Gezien de hoge leeftijd van de veroordeelde werd die straf destijds omgezet in huisarrest. Maar tot verbijstering van veel Italianen bleek Priebke deze zomer in een villa aan het Lago Maggiore te zitten, waar hij leefde als een prins. Na hevige protesten brak hij zijn vakantie af en keerde terug naar Rome. In Andere Tijden de voorgeschiedenis: hoe Priebke na de oorlog in een stadje in Argentinië leefde en daar een prominent burger werd, tot hij, in 1996, werd ontdekt en aan Italië uitgeleverd.

Onbekende beelden van het Oranjehuis zijn te zien in deze nieuwe aflevering van Andere Tijden. We troffen ze aan in het plaatsje Holland, in de Amerikaanse staat Michigan. Daar is sinds begin jaren veertig een dependance van het Nederlands Informatie Bureau geopend. Over de activiteiten van dat bureau gaat deze uitzending, die in het teken staat van beeldvorming tijdens de Tweede Wereldoorlog, het staatsbezoek van 1952 en Nederlands erfgoed in den vreemde.

Vijfentwintigduizend buitenlanders die het land uit moeten. Het klinkt bekend, maar is het niet. Het gaat hier om Operatie Black Tulip, een plan uit 1945. Onze regering wilde alle Duitsers oppakken en uitzetten, ook als ze hier al lang voor de oorlog woonden. De onbekende feiten in Andere Tijden

De derde dinsdag in september, hoogtijdag van de parlementaire democratie. Voor Andere Tijden aanleiding om terug te gaan naar de dagen dat ons stelsel wankelde. November 1918, de socialist Troelstra preekt de revolutie en de Oranjegezinden trekken naar Den Haag om het land te redden.

Najaar 1955: de onthulling van een nieuwe auto is zo geheimzinnig dat het wel lijkt of er een staatsgeheim wordt geopenbaard. Het gaat om de DS, bijgenaamd De Snoek, hypermodern qua techniek en vormgeving. Eindelijk een auto voor levenskunstenaars. Andere Tijden over een onverwoestbaar, zij het niet geheel roestvrij type.

‘Cornelis Verolme. Opkomst en ondergang van een scheepsbouwer’ heet het onlangs verschenen boek van Ariëtte Dekker – het boek dat de aanleiding vormde voor deze uitzending over Verolme. De grootste scheepsbouwer uit onze geschiedenis was hij, en zijn val was dan ook peilloos diep. Een man van allure, en van grote projecten. Er is weinig van over. Maar toch, in Brazilië, daar waar Verolme ooit een werf had, wordt hij nog altijd op handen gedragen.

De gruwelijke beelden uit Kasjmir doen wel heel erg denken aan een aardbeving van 45 jaar geleden. In Marokko, Agadir. Vijftienduizend doden. Onder de hulpverleners een groep van honderden Nederlandse mariniers, die toevallig in de buurt waren en daar hielpen de lichamen te bergen. Herinneringen aan Agadir in een ingelaste Andere Tijden.

Dit jaar viert de Esperanto vereniging in Nederland haar 100-jarig jubileum. Esperanto, bedacht door de Poolse arts Zamenhof, zou alle barrières tussen de volkeren moeten opheffen. Na een flinke bloeiperiode hoor je er niet veel meer over. Al zijn er nog altijd Nederlanders die elkaar aan de ontbijttafel in het Esperanto vragen de jam door te geven. De ondergang van een wereldtaal in Andere Tijden.

Om eens flink indruk te maken op de wereld en op onze vijand Indonesië, stuurde de Nederlandse regering in 1960 de Karel Doorman naar Nieuw Guinea. Een vliegdekschip van allure. Maar het werd een diepe teleurstelling. De havens gingen op slot en de wereld begreep ons niet. Hollands Glorie bleek Hollands eigenwaan.

De geschiedenis van de ruigste band van ons land.

Een aanslag op de Amsterdamse metro op het nippertje verijdeld – geen nieuws van vandaag, maar van februari 1975. Linkse actiegroepen kregen destijds de schuld, maar het plan kwam van rechts. In Andere Tijden de man achter de bom die niet afging maar wel een politieke explosie veroorzaakte.

De redding kwam door de lucht: anderhalf jaar lang landden tientallen vliegtuigen vol voedsel iedere nacht in het geheim op een smalle strip in het oerwoud van Biafra. Het gebeurde 36 jaar geleden, normale voedselhulp voor miljoenen hongerlijdende kinderen bleek onmogelijk, en dus schoten de piloten, als moderne helden, te hulp.

In 1990 lijkt het dat professor Hans Buck een medicijn tegen AIDS heeft gevonden. Helaas bleek dit niet te kloppen. Andere Tijden reconstrueert de "Affaire Buck".

De doodstraf: in de VS deze week de duizendste executie sinds de herinvoering in 1976; in Irak het wenkend perspectief voor Saddam Hoessein. In Nederland 53 jaar geleden voor het laatst voltrokken, twee op een dag nog wel. Een Duitser en een Nederlandse SS-er. In Andere Tijden de gruwelijke feiten, de getuigen en het dilemma van de doodstraf.

Veertig jaar geleden kondigde minister van Economische Zaken Joop den Uyl de sluiting van de mijnen aan. Dat was ook het einde voor de speciale vakscholen, waar Limburgse jongens werden opgeleid voor een ondergronds leven vol kameraadschap en gehoorzaamheid. Hoe zij schipperden tussen rock en roll en trouw aan de baas vertellen ze zelf, in Andere Tijden.

In de donkere dagen voor kerstmis 1942 reed er in het doorgangskamp Westerbork 's avonds opeens een flinke rij glanzende automobielen naar binnen: topfunctionarissen van het nazi-regime in Nederland kwamen naar de Drentse hei om daar het Joelfeest te vieren, met exclusief eten, veel drank en bediening door kampbewoners. Andere Tijden sprak met joodse overlevenden over kerstmis in het kamp.

Volwassen mannen, Belgen en Nederlanders, totaal in de ban van de Zuidpool. Veertig jaar geleden gingen ze op expeditie en verbleven ze meer dan een jaar metersdiep onder de sneeuw. Alles voor de wetenschap. In Andere Tijden kijken ze terug, op de pinguins, op de verveling en op de schoonheid van het ijs.

Schathemeltje rijk zijn we. Een OPEC-land zonder sjeiks. Honderdnegenenvijftig miljard euro hebben we, als land, inmiddels verdiend aan het aardgas onder onze bodem. Waar is dat geld allemaal gebleven? Verjubeld? Potverteerd? De antwoorden op die vragen in Andere Tijden.

Hoe word je terrorist? En waarom? De vraag is hoogst actueel, ook bij ons, nu justitie de handen vol heeft aan de Hofstadgroep. Andere Tijden zoekt het antwoord in Noord-Ierland waar ooit gewone jongens lid werden van de IRA, politiemensen gingen vermoorden en politici opbliezen.

Een viskotter, volgestouwd met hasj, na een spectaculaire achtervolging op de Noordzee onderschept, en door de kapitein zelf tot zinken gebracht. De Lammie - het legendarische begin van de grootschalige politie-acties tegen de drugshandel. In Andere Tijden een reconstructie, met de beelden en de verhalen van de betrokkenen.

Zijn er in 1915 een miljoen Armeniërs afgeslacht door de Turken, of is dat pure propaganda? Wie die vraag in Turkije aan de orde stelt, riskeert tot nu toe de cel. Andere Tijden doet een poging de historische werkelijkheid te doorgronden via ooggetuigen van toen.

Er is een tijd geweest dat twee Nederlandse kunstrijdsters aan de wereldtop stonden, Joan Haanappel en Sjoukje Dijkstra. Met goud op de Olympische Winterspelen van 1964 zette Sjoukje de kroon op haar jeugd vol opoffering, discipline en eindeloze training. In Andere Tijden de beelden, de verhalen en het illustere duo zelf.

Elly en Rikkert Zuiderveld zijn in de jaren zestig hippie-idolen en tien jaar later plotseling het boegbeeld van de EO. Waar het bekende zangduo het eerst zoekt in gezellig samen blowen, de commune en de macrobiotiek, vindt het later zijn heil in het geloof. Dit jaar viert het stel zijn veertigjarig jubileum. Tijd voor een terugblik in Andere Tijden.

We zijn het laatste land van Europa dat zijn burgemeesters niet kiest, maar door de Kroon laat benoemen. Dat gebeurt met grote omzichtigheid - maar Andere Tijden neemt een kijkje achter de schermen van de macht. En ontdekt hoe ooit, in Muntendam, de nieuwe man zich in een vijandige gemeente moest invechten. Andere Tijden en de jacht op de ambtsketen.

Midden in de oorlog kwam een omvangrijke Duitse filmcrew in ons land een speelfilm opnemen over onze grote meester, Rembrandt van Rijn. Andere Tijden spoorde de actrice op die Hendrickje Stoffels speelt en gaat na wat voor antisemitische trekjes de film heeft meegekregen. De film, de medewerkers en de sfeer op de set, in Andere Tijden.

Het lijkt erop dat D66 voorlopig oppositie zal moeten voeren. Misschien is dat nog niet zo gek voor de partij, want meeregeren heeft de partij nog nooit zetelwinst opgeleverd. In tegendeel, voor D66 geldt: regeren is halveren. Net als in 1982, toen Jan Terlouw moest opboksen tegen Den Uyl en Van Agt. Een nachtmerrie, een georkestreerde pershetze en rampzalige verkiezingen.

De wereld is in de greep van de vogelgriep. Overheden bereiden zich voor op het ergste. Maar, hoe ging dat eigenlijk bij die andere grieppandemieën: de A-griep, de Mao-griep, de varkensgriep. En wat deed de Nederlandse overheid toen?

Met tienduizenden gingen ze in de jaren vijftig en zestig weg uit het bedompte, verarmde Nederland. Het ruime, gastvrije Australië tegemoet. Met weinig geld en nog minder kennis van de Engelse taal. Het leven Down Under bleek hard. Een derde van de emigranten kwam teleurgesteld terug. Integreren met hindernissen

Hannie Schaft was een heldin, een vrouw uit één stuk, gesneuveld in het verzet tegen de nazi's, máár...ze was communiste. Na de oorlog werd ze daarom hevig omstreden. In 1951 werden pantserwagens ingezet tegen ex-verzetsstrijders die haar nagedachtenis wilden eren. Andere Tijden en de oorlog ná de oorlog.

De verwoesting van Rotterdams binnenstad ontstond door Duitse bommen, natuurlijk, maar ook door de enorme brand daarna en door het besluit alles wat beschadigd was radicaal te slopen. Herstel was in 1940 geen optie. Andere Tijden bericht over de grootste puinhoop uit onze geschiedenis

Het is een van de grote verhalen van de Tweede Wereldoorlog. Hoe de geallieerden voor de bevrijding wittebrood uit Zweden boven onze steden dropten. Maar is het wel waar? Gerezen brood, was daar plaats voor in die vliegtuigen? Werkelijkheid en mythe in onze herinnering.

Andere Tijden over schipperen tussen bezetter en burger; over willen en kunnen; over politiek en moraal en over oordelen en veroordelen, kortom over de Burgemeester in Oorlogstijd.

Zoals zoveel mensen probeerden ook journalisten de tweede wereldoorlog door te komen door zich aan te passen. Laveren tussen censuur, verschijningsverbod en beroepsethiek. Maar er waren er ook die op cursus gingen bij de nazi's, in kasteel Canneburgh. Daar werden ze gefilmd, en die film ziet u zondag in Andere Tijden. Marcherende journalisten.

Veertig jaar geleden: het leek wel oorlog in hartje Amsterdam! Eerst was er een demonstratie van bouwvakkers die op een veldslag uitliep. De volgende dag bestormde een opgewonden menigte het gebouw van De Telegraaf, uit woede over de berichtgeving. Andere Tijden kijkt terug op charges, vlammen en traangas, met bouwvakkers, betrokkenen én Telegraafjournalisten.

Eén keer slechts hebben Oost- en West Duitsland tegen elkaar gevoetbald, op het WK van '74. Er gingen 1500 streng geselecteerde supporters mee naar Hamburg, onder wie 150 Stasi-spionnen. In Andere Tijden de geheimen van Aktion Leder, en andere ongelooflijke verhalen uit het DDR-voetbal.