Ondersteboven van de Amerika's

Kan de moderne westerse mens iets leren van de oude culturen in Noord- en Zuid-Amerika die bijna verdreven werden, maar nog altijd springlevend zijn? Met die vraag in het achterhoofd reist Waldemar Torenstra langs belangrijke plekken waar ongeveer 400 jaar geleden de eerste Nederlanders aankwamen. Dit brengt hem langs de Seneca, de Onondaga en de Mohawk-volken, hij spreekt met belangrijke inheemse leiders en hoort over de grootsheid van de culturen die hier tot een paar honderd jaar geleden heersten.

Waldemar bezoekt de prairievolken van het Midden-Westen; de Lakota, Dakota, Crow en Cheyenne. Wij kennen deze volken uit de strips en verhalen: de indianen met wigwams, verentooien en paarden die vochten met het Amerikaanse leger voor hun land en vrijheid. Deze inheemse volken van Noord-Amerika strijden al sinds de komst van de Europeanen voor behoud van hun grondgebied en levenswijze, vaak met de dood tot gevolg. Waldemar en het team bezoeken de gedenkplaats van de laatste grote veldslag: de Battle of Little Bighorn. Ook wordt duidelijk dat vandaag de dag hun bestaan nog stééds onderdrukt wordt.

Waldemar bezoekt de historische steden van de inheemse volken langs de Mississippi. Dankzij de jarenlange culturele onderdrukking en het wegstoppen in reservaten zijn deze steden en hun grootse architectuur bij ons veelal onbekend. Ook praat hij met vertegenwoordigers van inheemse volken en ontdekt hij hoe onze beeldvorming vol zit met stereotypen. Payute-kunstenaar Gregg Deal probeert deze met zijn kunst te weerleggen. Ook een jonge bokster in het Navahogebied strijdt voor een andere toekomst. Het wordt duidelijk dat de traditionele visie van de Noord-Amerikaanse inheemse bevolking heel anders is dan the American Dream.

Onderweg naar Zuid-Amerika komt Waldemar in Arizona langs het gebied van de Tohono O'odham, een woestijnvolk wiens land bruut in tweeën werd gedeeld door een landgrens en muur, met alle gevolgen van dien. Eenmaal aangekomen in Mexico merkt Waldemar verschillen op: de hedendaagse Mexicaanse identiteit lijkt een fluïde mix van inheemse én koloniale gebruiken. Destijds trouwde de Spaanse Hernan Cortes met de tot slaaf gemaakte Azteekse vrouw La Malinche. Samen kregen ze een zoon. Deze menging komt ook terug in tradities en gebruiken. Zo vieren Mexicanen bijvoorbeeld het Azteekse Dia de los Muertos op een katholieke feestdag.

Waldemar leert hoe de hippies in de jaren 60 voor het eerst kennis maakten met de heilige paddenstoelen via de Mazateekse sjamaan Maria Sabina. Hij leert hoe belangrijk de verbinding van de mens met alle facetten van het leven is, en hoe deze cosmo-visie het leven van de inheemse wereld beheerst. We spreken vaak van Azteken, maar eigenlijk zijn het verschillende Mechica-volken, waarvan sommige nog altijd hun eigen identiteit hebben. De relatie die de oude Mexicaanse volken met de dood hadden, is ook in het moderne Mexico nog voelbaar. Maar ook in rituelen als die van de Mazateken is de 'andere wereld' altijd dichtbij.

Waldemar komt in het gebied waar de oude werelden van Azteken en Maya's elkaar kruisten. Hier leven nog altijd nakomelingen die destijds in opstand kwamen tegen de vrijhandelsverdragen met de VS. Hij spreekt hier met Nederlandse onderzoeker Ruud van Akkeren, die onderzoek doet naar de nakomelingen van deze Maya's. Ook reist hij naar de bossen van Yucatan, waar Waldemar wordt meegenomen door archeoloog Roman, die met nieuwe technologie kan aantonen dat de Mayawereld veel grootser blijkt te zijn dan we ooit hadden gedacht.

Waldemar duikt in de wereld van de Inca's, misschien wel het grootste rijk dat ooit bestaan heeft. Hij maakt kennis met hun vergevorderde organisatiegraad, bouwkunde en hun wetenschap. Expert Dhavid Prem leert hem dat ze een soort rekenmachine hadden uitgevonden waarmee je makkelijk enorme berekeningen kon maken: het Yapana bord. Een andere bron van kennis die ze bezaten was die van geneeskrachtige planten. Waldemar ondergaat in de bossen van de Amazone medicinale rituelen die hem dichter dan ooit bij het begrip over de inheemse wereld brengen.