Latem 1900 roku w majątku Juryszki na kresach przychodzi na świat Marysia. Urodzona dwa miesiące przed terminem ledwo przeżywa pierwsze tygodnie. Dla rodzeństwa już na zawsze pozostanie niewydarzonym wcześniakiem – „bożą podszewką”...

Juryszki, rok 1913 – 1914. Maria po raz kolejny przyłapuje Andrzeja ze Walunią. Postanawia wydać służącą za mąż i odprawić ją z domu.

Zima 1914 r. Maryśka powoli wraca do zdrowia. Nową służącą zostaje Antolka. Jurewiczowie wydają za mąż córkę - Elżutkę. Nadchodzi wiadomość o początku wojny.

Rok 1914 - początek I wojny światowej. Ludzie z okolicznych domów uciekają przed wojskiem niemieckim. Andrzej również przygotowuje się do ucieczki.

Juryszki, 1920 – 1921. Przybywają bolszewicy. Maria błaga dowódcę, by nie palili dworu... W Juryszkach pojawia się Niusia, nauczycielka z pobliskiej szkoły, która staje się obiektem westchnień braci bliźniaków.

Jest 1929 r. Do Juryszek przyjezdza z wizyta bogaty gospodarz Bartosiewicz. Interesuje sie Maryska, ale ona lekcewazy jego zaloty. Kocha sie z wzajemnoscia w Witoldzie, ale gdy dlugo wyczekiwany chlopak zjawia sie wreszcie w jej domu, Bronis i Bogdan przescigaja sie w kpinach ze swej siostry i z niego. Urazony Witold nie pojawia sie wiecej w Juryszkach. Niebawem Jurewiczów odwiedza Górny, który zaleca sie do Józi i prosi o jej reke. Tymczasem Antolka, usychajaca z tesknoty za wygnanym z domu Kostusiem, ucieka z Juryszek w slad za ukochanym. Maria i Andrzej przyjmuja w majatku kolejnych gosci: braci Józefa i Kazimierza Lulewiczów. Kazimierz pragnie poznac najmlodsza córke Jurewiczów, Maryske, która jego brat upatrzyl dla niego na zone.

Juryszki, 1930 r. Kazimierz staje sie czestym gosciem w domu Jurewiczów, ale Maryske ciagle trapia watpliwosci, czy powinna wyjsc za maz za starszego o 20 lat mezczyzne. Gdy wreszcie podejmuje decyzje, Maria i Andrzej wydaja wykwintny obiad z okazji jej zareczyn z Kazimierzem, choc wygórowane roszczenia majatkowe rodziców przyszlego ziecia budza ich nieufnosc i niechec. Dzien slubu, który powinien byc dla Maryski jednym z najszczesliwszych w jej zyciu, okazuje sie pasmem upokorzen. Narzeczony nie przyjezdza na uroczystosc, telegraficznie przepraszajac za swoja nieobecnosc. Zrozpaczona Maryska jedzie do Bogusi, swej matki chrzestnej, by sie przed nia wyplakac.

Dlugo nieobecny Kostus wraca latem niespodziewanie do Juryszek. Szczesliwa Maria z radoscia gosci swego pierworodnego, choc bardzo niepokoi sie, jak na wizyte wygnanego syna zareaguje maz. Okazuje sie, ze chlopak przyjechal do rodziców po nalezna mu czesc ojcowizny. Ale jego prosba tylko rozsierdza Andrzeja. Oburzony stanowcza odmowa ojca Kostus na zawsze opuszcza rodzinny dom. Zakochana w nim bez pamieci Antolka podaza za nim. Bogdan zdobywa serce Niusi. Zaniepokojona wiesciami o chorobie Adama, Maria odwiedza go w Malanach. Tymczasem Maryska, coraz bardziej rozgoryczona, wciaz czeka w Juryszkach na wiadomosc od nieslownego narzeczonego. Wreszcie Antoska wrecza jej telegram zawiadamiajacy o przyjezdzie Kazimierza. Nadchodzi tak wyczekiwany przez dziewczyne dzien jej slubu.

Rok 1930. Maryśka urządza swoje nowe mieszkanie w Lidzie. Pewnego dnia składa jej wizytę tajemnicza kobieta. Tymczasem Elżutka przynosi złe wiadomości z Juryszek.

Lata 1930 – 1939. Przychodzi na świat Gieniusia, córka Maryśki i Kazimierza. Z biegiem lat Maryśka czuje się coraz bardziej zaniedbywana przez męża i zapada na zdrowiu.

Gdy Kazimierz zostaje aresztowany, Maryska spedza dnie i noce pod brama wiezienia na Lukiszkach, czekajac na uwolnienie meza. Wreszcie Kazimierz wychodzi na wolnosc. Zajete do tej pory przez Rosjan Wilno przejmuja Litwini. Zycie w miescie staje sie coraz trudniejsze. By zdobyc pieniadze na jedzenie, Maryska sprzedaje handlarzowi swoja slubna obraczke. W czasie tej transakcji zostaje zatrzymana przez litewskich zolnierzy. Trafia na posterunek, gdzie jest brutalnie przesluchiwana. Obecnosc litewskich wojsk w Wilnie nie trwa dlugo. Ich miejsce znów zajmuja Rosjanie. Zaczynaja sie pierwsze aresztowania i egzekucje. Zaprzyjaznione sasiadki Maryski: Lila i Jasmina zostaja wywiezione w nieznanym kierunku, znika tez rodzina Zyda Szymona. Przerazona litewska ludnosc cywilna w poplochu opuszcza miasto. Równiez Maryska postanawia wrócic z rodzina do Juryszek.

Jest rok 1942. Maryska przenosi sie z mezem i córka do swego rodzinnego domu w Juryszkach, by tu przeczekac wojne. Rodowym majatkiem zarzadza teraz Bronis, który mieszka tam ze swa zona Wanda i kilkunastoletnim synem Jankiem. W obejsciu pomagaja mu dwaj Rosjanie: Grisza i Kola. Wiejska nude, a zarazem poczucie niepewnosci wobec burzliwych wydarzen dziejowych Bronis zaglusza alkoholem. Nie ma dnia, by nie zagladal do butelki. Gieniusia, córka Maryski i Kazimierza, uwielbia wujka, a pilnowanie jego "wytwórni" bimbru staje sie jej codziennym zajeciem. Maryska, zajeta handlem produktami spozywczymi w sasiednich wsiach, nie wie, jak jej córka spedza czas. Podczas jednej z wypraw do pobliskiej wioski kobieta poznaje przystojnego, zamoznego mezczyzne, Wiciuka. Wkrótce oboje zostaja kochankami. Kazimierz cierpi, czujac sie zaniedbywany i odepchniety. W Juryszkach zjawia sie tymczasem Roman, brat Niusi. Samotna dotad Janeczka zakochuje sie od razu w mlodym warszawiaku.

Roman, brat Niusi, zadomowiony w Juryszkach i osmielony bezgraniczna miloscia Janeczki, coraz pewniej czuje sie w rodzinie Jurewiczów. Ustala pewne zasady postepowania i nie pochwala przyjaznych stosunków gospodarzy z mieszkajacymi u nich Rosjanami. Maryska nadal zajmuje sie pokatnym handlem i romansuje z Wiciukiem. Wracajac z jednej z "handlowych" wypraw napotyka oddzial polskich partyzantów i zaprasza ich do domu na poczestunek. Maria z radoscia wita mlodych Polaków, uosabiajacych w jej oczach nadzieje na rychle wyzwolenie.

Pewnego zimowego ranka 1944 r. Bronis przynosi wiadomosc o smierci Kazimierza. Jeszcze dlugo po jego pogrzebie Maryska nie moze dojsc do siebie. Wpada w gleboka depresje. Zamknieta w swoim pokoju, jest calkowicie obojetna na to, co dzieje sie wokól niej. Wiosna 1945 r. Józia, Wandzia i Janeczka urzadzaja w stodole w Juryszkach prowizoryczny szpitalik dla rannych polskich partyzantów. Gieniusia nie moze dluzej patrzec na matke pograzona w beznadziejnej rozpaczy i bezruchu. Zmusza ja do wstania z lózka, pokazuje szpital. Ale widok partyzantów wywoluje w Marysce atak szalenstwa. Chrobliwie pobudzona, zachowuje sie nieobliczalnie i wyzywajaco. Jej nieskrywana niechec do Romana staje sie przyczyna konfliktu miedzy nia i Janeczka. Tymczasem Gieniusia, 14-letni podlotek, przezywa swa pierwsza milosc. Jej wybranek nosi pseudonim Radom i jest partyzantem.

Rok 1945. Rosjanie wciąż poszukują zabójcy Griszki i Koli. Tymczasem rodzina planuje wyjazd do Polski.