Die 5 dagen in mei

Een documentaire van Hans Heijnen. Ze waren de buren, ze werden de vijand. De laatste nog levende veteranen vertellen over hun strijd in Limburg tijdens de Duitse invasie, net voor de capitulatie op 15 mei 1940. Het Nederlandse leger was slecht uitgerust en getraind, en de Duitsers waren behoorlijk in overtal. Ondanks deze nadelen voor de Nederlanders, ging de Duitse invasie minder snel dan gepland. Niet alleen voor de strijd tussen David en Goliath, maar ook voor het verraad van de buren is plaats in deze documentaire. De mensen die dichtbij de Nederlands-Duitse grens woonden, hadden altijd goed contact, niet alleen zakelijk, maar ook privé met hun Duitse buren. Het lijkt erop dat deze loyaliteit voor altijd is geschaad.

Een documentaire van Hans Pool. Enkele van de weinige overgebleven veteranen vertellen hun verhalen over de verschrikkelijke slag om de Grebbeberg tijdens de Duitse invasie, vlak voor de capitulatie op 15 mei 1940. Een geschatte 2000 slecht bewapende en getrainde militairen moesten het opnemen tegen meer dan 20.000 Duitsers. Het Hollandse devies was ‘Tot de laatste man en de laatste kogel.’ Deserteurs werden niet gespaard: Nederlandse officieren dwongen hun troepen te schieten op Nederlandse soldaten die het strijdveld probeerden te verlaten. Niet alleen de Nederlanders, maar ook de Duitsers gedroegen zich roekeloos. Weerloze gevangenen werden door de Duitsers als dekking gebruikt en naar het Nederlandse vuur gejaagd of mijnenvelden ingestuurd. Speciale aandacht is er voor het verhaal van de heer Jagtenberg die in mei 1940 als dienstplichtig militair betrokken was bij de strijd om de Grebbeberg. Hij wordt gevangen genomen door de SS en als menselijk schild voortgedreven over het strijdtoneel. Van de wonden die hij oploopt – lichamelijk en geestelijk – zal hij nooit meer helemaal genezen. Tot aan zijn overlijden in maart 2011 op hoogbejaarde leeftijd, streed Jagtenberg voor eerherstel voor de Nederlandse soldaten op de Grebbeberg. Aanleiding voor die strijd was een boek geschreven door de Sectie Militaire Geschiedenis van het Nederlandse ministerie van Defensie, getiteld Mei 1940, de strijd om Nederlands grondgebied, gepubliceerd in 1990. Daarin worden de oorlosmisdaden op de Grebbeberg op één lijn gesteld met het optreden van de Nederlandse militairen op de Grebbeberg – onverteerbaar voor Jagtenberg en zijn medeveteranen.

Een documentaire van Thom Verheul. In Duitse geschiedenisboeken over de Duitse invasie van Friesland werd beweerd dat de Friese verdedigers zich terstond uit de voeten maakten toen ze hun vijanden zagen aankomen. Recent onderzoek heeft echter uitgewezen dat Nederlanders dapper weerstand boden in het kleine plaatsje Wons. Ze gaven pas op toen de munitie van 5 hun enige kanon op was. Jacob Topper heeft de Wonsstelling onderzocht. Familielid Fokkinga ziet de uitkomst van Toppers onderzoek als de redding van de eer van zijn vader en de andere verdedigers van Wons.

Een documentaire van Tonko Dop. In mei 1940 wist een slecht georganiseerd en zelfs nog slechter bewapend Nederlands leger op een of andere manier een kolossale Duitse luchtaanval in Den Haag, uitgevoerd door Duitse elitetroepen, te overleven. Dankzij deze succesvolle Strijd om de Residentie, wist Koningin Wilhelmina – het hoofddoel van de Duitsers – uit Duitse handen te blijven. Adolf Hitler verloor een aanzienlijk deel van zijn aanvalstroepen. Zij werden vermoord of gevangen genomen en naar Engeland gezonden. Dit gaf de Nederlandse capitulatie die enkele dagen later volgde op het bombardement op Rotterdam een bittere nasmaak voor de soldaten die iets eerder de strijd om Den Haag hadden gewonnen. Ze hadden gewonnen, maar toch verloren. De overwinning die ze dachten te hebben behaald na bijna 100 uur heldhaftige strijd en levensgevaarlijke operaties, bleek niet meer dan een droom. De moeite, het lijden, de offers, de euforie, alles leek voor niets te zijn geweest. Hoe ervaren mensen, die hier totaal niet op voorbereid waren en zulke hevige emoties doorstonden, zo’n confrontatie in het heetst van de strijd? En hoe is het mogelijk dat sommige mensen tot zulke enorme hoogtes stijgen in de strijd tegen een sterkere tegenstander?

Een documentaire van Heddy Honigmann. Rotterdam heeft een hoop moeten doorstaan in de Tweede Wereldoorlog. Na de Duitse invasie verwoestte het immense bombardement op 14 mei 1940 een groot deel van het stadscentrum en werden meer dan 800 burgers gedood. Het bombardement op Rotterdam vormt de achtergrond van deze documentaire. Enkele overlevenden van het bombardement vertellen hun verhaal. Deze mensen herinneren zich persoonlijke details van het bombardement. Ze vertellen hun verhalen niet op de manier waarop ze in de geschiedenisboeken geschreven staan, maar op unieke, eigen wijze. Hoe verliepen de dagen voor het bombardement en hoe veranderde dit drama de levens van de vertellers? De nadruk ligt niet op het presenteren van historische feiten, maar op de manier waarop de mensen deze gebeurtenissen hebben beleefd. Persoonlijke herinneringen vormen de basis. Vaak zijn het schokkende herinneringen, herinneringen aan brandende huizen, hitte, puin, paniek, as en stof. Verhalen van angst, verhalen van verlies. Maar ook verhalen van blijdschap. Omdat je nog leeft, omdat je de schuilkelder hebt bereikt, of omdat je na vele dagen je broer terug hebt gevonden.