Zembla

Wat is de positie van arbeidsmigranten in Nederland? Het onderzoek naar het antwoord op deze vraag begint afgelopen zomer in het Brabantse Boxtel. Daar staan boze burgers lijnrecht tegenover hun gemeentebestuur, omdat er aan de rand van het dorp een migrantenhotel voor 400 arbeidsmigranten gepland staat. Het burgerprotest loopt steeds hoger op en de arbeidsmigranten zelf blijken een paar wijken verderop onder dubieuze omstandigheden te wonen en werken. De situatie staat symbool voor tal van gemeentes in Nederland. Er wordt gepleit voor koerswijziging, maar welke belangen zorgen ervoor dat de roep om verandering al jaren wordt genegeerd?

De brandweer rukt honderden keren per dag uit naar incidenten: beknellingen bij verkeersongelukken, verdrinkingen, suïcides en heel veel reanimaties. De bijna dagelijkse confrontatie met de dood, is voor brandweermensen een psychische slijtageslag, die kan leiden tot een posttraumatische stressstoornis. Al in 2015 beloofde de Nederlandse brandweertop onderzoek te doen en maakte plannen om brandweerlieden beter te ondersteunen. Wat is er van deze plannen terecht gekomen?

Jaarlijks worden miljoenen pekingeenden geslacht bij de eendenslachterij in Ermelo, een slachterij die onderdeel is van een hoofdpijndossier van de Gelderse gemeente: stankoverlast, gesteggel over vergunningen en eenden die nodeloos lijden tijdens het slachtproces. Dierenwelzijnorganisaties houden ook eendenhouderijen in de gaten. Ook daar wordt niet tegemoetgekomen aan de natuurlijke behoeften van eenden. Van oudsher zijn er vooral eendenhouderijen in Gelderland, gedeeltelijk langs de Veluwe. Wat betekent de uitstoot van ammoniak door de eenden voor het stikstofbeleid van de provincie?

Veel boeren zeggen niet zonder glyfosaat te kunnen. Het bestrijdingsmiddel is zeer effectief en daarom ook de meestgebruikte onkruidverdelger ter wereld. Maar hoe veilig is glyfosaat? Wetenschappers die in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie het bestrijdingsmiddel onderzochten, concludeerden dat het waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen is. Toch is het gebruik onlangs weer voor tien jaar toegestaan door de Europese en nationale pesticideautoriteiten. Hoe kan het dat verschillende onafhankelijke wetenschappers tot een ander oordeel komen dan de toelatingsautoriteiten?

Eind 2023 krijgt Zembla een tip. In een drugswijk in Kopenhagen waar een bendeoorlog woedt, is een geldautomaat gesignaleerd met een Nederlandse link. In Denemarken bestaan zorgen dat de ATM gebruikt kan worden voor witwassen. Internationale opsporingsdiensten blijken hier al langer voor te waarschuwen. ATM's die niet van banken zijn, kunnen gevuld worden met zwart geld. Dat verdwijnt zo uit het zicht van autoriteiten. In Canada zouden veel ATM's in handen zijn van criminelen. De tip is de start van maandenlang onderzoek. Kun je in Nederland met een geldautomaat witwassen? En wie controleert de herkomst van het geld in de ATM's?

Onderzoek naar interlandelijke adoptie leidde tot onthullingen van vervalste dossiers, grootschalige fraude en zelfs het bestaan van babyfarms. In 2021 gaven onderzoekers in een rapport aan te betwijfelen of een adoptiestelsel zonder misstanden wel kan bestaan. Ze adviseerden daarom om adopties tijdelijk te stoppen. Inmiddels heeft minister Weerwind besloten in de toekomst interlandelijke adoptie permanent te beëindigen. Kan adoptie tussentijds nog veilig gebeuren? En hoe is de situatie in Bulgarije, waar Roma-kinderen door diepgewortelde discriminatie vaker uit huis worden geplaatst en ter adoptie worden gesteld?

Trump heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij van plan is om tijdens zijn mogelijk tweede ambtstermijn wraak te nemen op zijn tegenstanders. Voor de uitvoering van dat presidentschap ligt al een compleet plan klaar: het omstreden Project 2025. Australische onderzoeksjournalisten spreken met unieke bronnen rondom Trump en schetsen op die manier wat de wereld te wachten staat als hij opnieuw gekozen wordt. Insiders vertellen onthullend over diens eerste ambtstermijn in het Witte Huis. Fanatieke en invloedrijke voorstanders geven aan hoe ze al Trumps orders en wensen ook in de toekomst zullen gaan uitvoeren.

Na toelating van glyfosaat in de pesticide-industrie in Europa wordt de controversiële onkruidverdelger onderzocht. Zorgen van wetenschappers over kanker en de ziekte van Parkinson worden besproken. In de Verenigde Staten wordt chemiereus Bayer aangeklaagd door kankerpatiënten na blootstelling aan glyfosaat. Rechtbankstukken laten blijken dat de chemiereus hun winstgevende producten op de markt blijven houden. Een Amerikaanse wetenschapper, wiens naam opduikt in het Europese glyfosaatdossier, blijkt eerder in opdracht van de industrie de gevaren van dieselrook en asbest in twijfel te hebben getrokken.

Roestige olietankers vol Russische olie varen door de Noordzee. De eigenaren en verzekering zijn onduidelijk, terwijl ze miljoenen tonnen gesanctioneerde handelswaar vervoeren. Poetins oorlogseconomie drijft op deze export, die ondanks sancties via Hollandse wateren blijft doorgaan. Zembla brengt deze schaduwvloot in kaart en onderzoekt maandenlang dubieuze scheepsbewegingen. De maritieme en ecologische risico's voor Nederland en omliggende landen komen aan bod. Via dataonderzoek en experts volgt Zembla het olie- en geldspoor en laat zien hoe Nederlandse bedrijven Poetins oorlogskas indirect blijven vullen.

Grote groepen beleggers investeren vanaf 2020 in JuicyFields, een online platform dat hoge winsten op medicinale cannabis belooft. E-growers kopen vanachter hun computer planten en delen mee in de winst na de oogst. Het platform trekt volop aandacht met feesten en gouden sportauto's, maar in de zomer van 2022 slaat de paniek toe: JuicyFields verdwijnt en 185.000 beleggers verliezen samen 645 miljoen euro. In een tweeluik onderzoekt Zembla, samen met internationale journalisten, hoe Nederland een prominente rol speelde in deze grootschalige fraude. Waar is de buit gebleven en hoe konden de oplichters ongestoord te werk gaan?

Journalisten uit Denemarken, Duitsland, Zweden en Nederland onthullen een van de grootste online fraudes: JuicyFields. Dit platform lokte beleggers met hoge rendementen uit medicinale cannabis, maar verdween met bijna 650 miljoen euro. In deel een toont Zembla hoe sluw de zwendel was opgezet, met een mysterieuze Nederlander in een hoofdrol. In deel twee wordt het internationale netwerk achter de fraude blootgelegd. Via een klokkenluider binnen de organisatie leidt het spoor uiteindelijk naar Rusland.

Het Kabinet wil fors bezuinigen op zorg voor onverzekerden, terwijl het aantal toeneemt. Veel onverzekerden zijn arbeidsmigranten zonder werk en woning, ongedocumenteerden, of Nederlanders die dakloos zijn geworden. Wie helpt hen bij ziekte of een ongeluk? Medische zorg is een basisrecht, ook zonder verzekering. Straatarts Michelle van Tongerloo zet zich vanuit de Rotterdamse Pauluskerk in om hulp te bieden aan deze kwetsbare groep. Zembla onderzoekt of onverzekerden de zorg krijgen waar ze recht op hebben of dat de toegang tot ziekenhuizen wordt geweigerd.

Het vervoer van kinderen naar het speciaal onderwijs gaat al jaren moeizaam. Kinderen worden te laat of niet opgehaald, chauffeurs wisselen vaak en de reistijden zijn soms erg lang. Een overheidsonderzoek toont aan dat 1 op de 5 kinderen hierdoor te laat op school komt. Dit jaar liep het in regio Utrecht extra uit de hand. Door procedurefouten was er maandenlang nauwelijks vervoer, en een noodoplossing met een touringcar voor dertig kinderen veroorzaakte extra stress. Het probleem ligt mogelijk bij de aanbesteding die om de zoveel jaar alles op zijn kop zet.

Jaarlijks sterven in Nederland zo'n 3000 mensen door blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk. Velen worden ziek en moeten jaren strijden voor erkenning. Werkgevers zijn verplicht blootstellingsgegevens te registreren en 40 jaar te bewaren, maar dit gebeurt vaak niet. Hierdoor blijft het moeilijk om een ziekte te koppelen aan werk. Deskundigen stellen dat het beschermingssysteem faalt. Slachtoffers en nabestaanden zoeken erkenning. Een nieuw instituut moet zorgen voor snellere compensatie, maar dit laat nog jaren op zich wachten. Tegelijk klinkt in Den Haag de roep om versoepeling van regels.