Govert, to the core of the earth

Leven heeft energie nodig. Het leven op aarde ontstond dankzij warmte uit het hete inwendige van de planeet. Maar ook daarna speelde de temperatuurbalans op aarde een cruciale rol. Dankzij allerlei geologische processen is de temperatuur aan het aardoppervlak de afgelopen 600 miljoen jaar binnen een bepaalde bandbreedte gebleven, waardoor het leven zich continu kon blijven ontwikkelen.

De aarde is een veranderlijke planeet. Dat geldt niet alleen voor de dampkring en de oceanen, maar ook voor de ogenschijnlijk vaste grond onder onze voeten: als we de aarde op een andere tijdschaal bekijken, dan zijn ook de korst en de mantel constant in beweging. Zo is er eigenlijk geen enkel onderdeel van onze planeet dat statisch en onveranderlijk is. Alles, maar dan ook echt alles, stroomt.

Zonder magnetisme zou er op aarde geen leven kunnen bestaan. Het magneetveld van onze planeet houdt schadelijke deeltjes van de zon en gevaarlijke straling uit het heelal buiten de deur. Daarnaast maken veel diersoorten er gebruik van om zich te oriënteren. Maar het magneetveld verandert continu, en de laatste tijd is het zwakker aan het worden. Moeten we ons zorgen gaan maken?

Kringlopen houden de leefbaarheid van de aarde in balans. De meest bekende is waarschijnlijk de waterkringloop. Maar misschien nog wel belangrijker is de allesomvattende koolstofkringloop. Deze kringlopen spelen overal in en op onze planeet een rol; van de centrale kern tot en met de bovenste lagen van de dampkring. Het zijn de stille krachten die ervoor zorgen dat ons klimaat niet uit de bocht vliegt.

Het leven op aarde - in de zee, op het land en in de lucht - heeft zijn bestaan te danken aan een uniek samenspel van uiteenlopende processen. Inmiddels, na honderden miljoenen jaren van evolutie, is het leven een integraal onderdeel geworden van het hele systeem. Het is niet meer weg te denken van onze planeet, en er is sprake van een wederzijdse wisselwerking met de aarde zelf.

De aarde is een levende planeet. Maar dezelfde systemen die het leven mogelijk maken, kunnen ook een bedreiging vormen. Zo is er sprake van een kwetsbaar evenwicht: wanneer de balans te zeer verstoord raakt, kan het leven zelfs worden weggevaagd. Dat besef laat eens te meer zien hoe uniek onze thuiswereld is - een planeet om te koesteren. Misschien is dat wel de kern van de aarde.